กสฺมา ปเนตฺถ ภาวนาลกฺขณาย ธมฺมจริยาย ภววิเสเส วิภชิยมาเน อสญฺญภโว น คหิโตติ อาห ‘‘อสญฺญภโว ปน…เป.… น นิทฺทิฏฺโฐ’’ติฯ พาหิรกา หิ อยถาภูตทสฺสิตาย อสญฺญภวํ ภววิปฺปโมกฺขํ มญฺญมานา ตทุปคชฺฌานํ ภาเวตฺวา อสญฺเญสุ นิพฺพตฺตนฺติฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป, ยํ ปเนตฺถ วตฺตพฺพํ, ตํ พฺรหฺมชาลฏฺฐกถายํ ตํสํวณฺณนายญฺจ (ที. นิ. อฏฺฐ. 1.68-73; ที. นิ. ฏี. 1.68-73) วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

สาเลยฺยกสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

2. เวรญฺชกสุตฺตวณฺณนา

[444] เวรญฺชวาสิโนติ เวรญฺชคามวาสิโนฯ เกจิ ปน ‘‘วิวิธรฏฺฐวาสิโน เวรญฺชกา’’ติ เอตมตฺถํ วทนฺติ, เตสํ มเตน ‘‘เวรชฺชกา’’ติ ปาฬิยา ภวิตพฺพนฺติฯ อนิยมิตกิจฺเจนาติ ‘‘อิมินา นามา’’ติ เอวํ น นิยมิเตน กิจฺเจนฯ อยํ วิเสโสติ อยํ ปุคฺคลาธิฏฺฐานธมฺมาธิฏฺฐานกโต อิเมสุ ทฺวีสุ สุตฺเตสุ เทสนาย วิเสโส, อตฺโถ ปน เทสนานโย จ มชฺเฌ ภินฺนสุวณฺณํ วิย อวิสิฏฺโฐติ ทสฺเสติฯ กสฺมา ปน ภควา กตฺถจิ ปุคฺคลาธิฏฺฐานเทสนํ เทเสติ, กตฺถจิ ธมฺมาธิฏฺฐานนฺติ? เทสนาวิลาสโต เวเนยฺยชฺฌาสยโต จฯ เทสนาวิลาสปฺปตฺตา หิ พุทฺธา ภควนฺโต, เต ยถารุจิ กตฺถจิ ปุคฺคลาธิฏฺฐานํ กตฺวา, กตฺถจิ ธมฺมาธิฏฺฐานํ กตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺติฯ เย ปน เวเนยฺยา สาสนกฺกมํ อโนติณฺณา, เตสํ ปุคฺคลาธิฏฺฐานเทสนํ เทเสนฺติฯ เย โอติณฺณา, เตสํ ธมฺมาธิฏฺฐานํฯ สมฺมุติสจฺจวิสยา ปุคฺคลาธิฏฺฐานา, อิตรา ปรมตฺถสจฺจวิสยาฯ ปุริมา กรุณานุกูลา, อิตรา ปญฺญานุกูลาฯ สทฺธานุสาริโคตฺตานํ วา ปุริมาฯ เต หิ ปุคฺคลปฺปมาณา, ปจฺฉิมา ธมฺมานุสารีนํฯ สทฺธาจริตตาย วา โลกาธิปตีนํ วเสน ปุคฺคลาธิฏฺฐานา, ปญฺญาจริตตาย ธมฺมาธิปตีนํ วเสน ธมฺมาธิฏฺฐานาฯ ปุริมา จ เนยฺยตฺถา, ปจฺฉิมา นีตตฺถาฯ อิติ ภควา ตํ ตํ วิเสสํ อเวกฺขิตฺวา ตตฺถ ตตฺถ ทุวิธํ เทสนํ เทเสตีติ เวทิตพฺพํฯ

เวรญฺชกสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ