9. มหาอสฺสปุรสุตฺตวณฺณนา

[415] ชานปทิโนติ ชนปทวนฺโต, ชนปทสฺส วา อิสฺสรา ราชกุมารา โคตฺตวเสน องฺคา นามฯ เตสํ นิวาโส ยทิ เอโก ชนปโท , กถํ พหุวจนนฺติ อาห ‘‘รุฬฺหีสทฺเทนา’’ติฯ อกฺขรจินฺตกา หิ อีทิเสสุ ฐาเนสุ ยุตฺเต วิย สลิงฺควจนานิ (ปาณินิ 1.2.51) อิจฺฉนฺติฯ อยเมตฺถ รุฬฺหี ยถา ‘‘กุรูสุ วิหรติ, มลฺเลสุ วิหรตี’’ติ จฯ ตพฺพิเสสเน ปน ชนปทสทฺเท ชาติสทฺเท เอกวจนเมวฯ เตนาห ‘‘องฺเคสุ ชนปเท’’ติฯ อสฺสา วุจฺจนฺติ ปาสาณานิ, ตานิ สุนฺทรานิ ตตฺถ สนฺตีติ ‘‘อสฺสปุร’’นฺติ โส นิคโม วุตฺโตติ เกจีฯ อปเร ปน อาชานีโย อสฺโส รญฺโญ ตตฺถ คหณํ อุปคโตติ ‘‘อสฺสปุร’’นฺติ วุตฺโตติ วทนฺติฯ กิํ เตหิ, นามเมตํ ตสฺส นิคมสฺสฯ ยสฺมา ปน ตตฺถ ภควโต นิพทฺธวสนฏฺฐานํ กิญฺจิ นาโหสิ, ตสฺมา ‘‘ตํ โคจรคามํ กตฺวา วิหรติ’’จฺเจว วุตฺตํฯ ตถา หิ ปาฬิยํ ‘‘อสฺสปุรํ นาม องฺคานํ นิคโม’’ติ โคจรคามกิตฺตนเมว กตํฯ

เอวรูเปน สีเลนาติอาทีสุ สีลคฺคหเณน วาริตฺตสีลมาหฯ เตน สมฺมาวาจากมฺมนฺตาชีเว ทสฺเสติฯ อาจารคฺคหเณน จาริตฺตสีลํฯ เตน ปริสุทฺธํ กายวจีสมาจารํฯ ปฏิปตฺติคฺคหเณน สมถวิปสฺสนามคฺคผลสงฺคหํ สมฺมาปฏิปตฺติํฯ ลชฺชิโนติ อิมินา ยถาวุตฺตสีลาจารมูลการณํฯ เปสลาติ อิมินา ปาริสุทฺธิํฯ อุฬารคุณาติ อิมินา ปฏิปตฺติยา ปาริปูริํฯ ภิกฺขุสงฺฆสฺเสว วณฺณํ กเถนฺตีติ อิทํ เตสํ อุปาสกานํ เยภุยฺเยน ภิกฺขูนํ คุณกิตฺตนปสุตตาย วุตฺตํฯ เต ปน สทฺธมฺเมปิ สมฺมาสมฺพุทฺเธปิ อภิปฺปสนฺนา เอวฯ เตนาห ‘‘พุทฺธมามกา ธมฺมมามกา’’ติฯ วตฺถุตฺตเย หิ เอกสฺมิํ อภิปฺปสนฺนา อิตรทฺวเย อภิปฺปสนฺนา เอว ตทวินาภาวโตฯ ปิณฺฑปาตาปจายเนติ ลกฺขณวจนเมตํ ยถา ‘‘กาเกหิ สปฺปิ รกฺขิตพฺพ’’นฺติ, ตสฺมา ปจฺจยปฏิปูชเนติ วุตฺตํ โหติฯ ปจฺจยทายกานญฺหิ การสฺส อตฺตโน สมฺมาปฏิปตฺติยา มหปฺผลภาวสฺส กรณํ อิธ ‘‘ปิณฺฑปาตาปจายน’’นฺติ อธิปฺเปตํฯ

สมณกรณาติ สมณภาวกรา, สมณภาวสฺส การกาติ อตฺโถฯ เต ปน เอกนฺตโต อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปาทิตา วฑฺฒิตา จ โหนฺตีติ อาห ‘‘สมาทาย ปริปูริตา’’ติฯ สมณคฺคหณญฺเจตฺถ สมณวเสน, น สามญฺญมตฺเตนาติ อาห ‘‘สมิตปาปสมณ’’นฺติฯ พฺราหฺมณกรณาติ เอตฺถาปิ วุตฺตนเยเนวตฺโถ เวทิตพฺโพฯ พฺยญฺชนโต เอว จายํ เภโท, ยทิทํ สมณพฺราหฺมณาติ , น อตฺถโตฯ