เต ปน ทมฺมตํ อุปคตโคณา เจว เธนุโย จาติ อาห ‘‘ทนฺตโคเณ เจว เธนุโย จา’’ติ ฯ อวิชาตคาโวติ น วิชาตคาวิโยฯ วจฺฉเกติ ขุทฺทกวจฺเฉฯ อปฺปตฺโถ หิ อยํ ก-สทฺโทฯ เตนาห ‘‘ตรุณวจฺฉเก’’ติฯ กิสาพลเกติ ทุพฺพเลฯ

[352] มารสฺส ตณฺหาโสตํ เฉตฺวาติ ขนฺธมารสมฺพนฺธีตณฺหาสงฺขาตํ โสตํ สมุจฺฉินฺทิตฺวาฯ ตโย โกฏฺฐาเส เขเปตฺวา ฐิตาติ อนาคามิโน สนฺธายาหฯ สพฺพวาเรสูติ สกทาคามิโสตาปนฺนอฏฺฐมกวาเรสุฯ ตตฺถ ปน ยถากฺกมํ จตุมคฺควชฺฌานํ กิเลสานํ ทฺเว โกฏฺฐาเส เขเปตฺวา ฐิตา, เอกโกฏฺฐาสํ เขเปตฺวา ฐิตา, ปฐมํ โกฏฺฐาสํ เขเปนฺโตติ วตฺตพฺพํฯ ธมฺมํ อนุสฺสรนฺติ, ธมฺมสฺส วา อนุสฺสรณสีลาติ ธมฺมานุสาริโนฯ ธมฺโมติ เจตฺถ ปญฺญา อธิปฺเปตาฯ สทฺธํ อนุสฺสรนฺติ, สทฺธาย วา อนุสฺสรณสีลาติ สทฺธานุสาริโนฯ

ชานตาติ เอตฺถ ชานนกิริยาวิสยสฺส อวิเสสิตตฺตา อธิการวเสน อนวเสสเญยฺยวิเสสา อธิปฺเปตาติ อาห ‘‘สพฺพธมฺเม ชานนฺเตนา’’ติฯ อนฺโตสารวิรหโต อพฺภุคฺคตฏฺเฐน จ นโฬ วิยาติ นโฬ, มาโนติ อาห ‘‘วิคตมานนฬํ กต’’นฺติฯ เขมํ ปตฺเถถาติ เอตฺถ จตูหิ โยเคหิ อนุปทฺทวตฺตา ‘‘เขม’’นฺติ อรหตฺตํ อธิปฺเปตํฯ ปตฺถนา จ ฉนฺทปตฺถนา, น ตณฺหาปตฺถนาติ อาห ‘‘กตฺตุกมฺยตาฉนฺเทน อรหตฺตํ ปตฺเถถา’’ติฯ ปตฺตาเยว นาม ตสฺส ปตฺติยา น โกจิ อนฺตราโยฯ โสตฺถินา ปารคมนํ อุทฺทิสฺส เทสนํ อารภิตฺวา เขมปฺปตฺติยา เทสนาย ปริโยสาปิตตฺตา ยถานุสนฺธินาว เทสนํ นิฏฺฐาเปสีติฯ

จูฬโคปาลกสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

5. จูฬสจฺจกสุตฺตวณฺณนา

[353] หํสวฏฺฏกจฺฉนฺเนนาติ หํสวฏฺฏกปฏิจฺฉนฺเนน, หํสมณฺฑลากาเรนาติ อตฺโถฯ

วทนฺติ เอเตนาติ วาโท, มคฺโคฯ กิํ วทนฺติ? อุตฺตรํฯ วาทานํ สตานิ วาทสตานิฯ