4. มหายมกวคฺโค

1. จูฬโคสิงฺคสุตฺตวณฺณนา

[325] ญาตีนํ (อ. นิ. ฏี. 3.6.19) นิวาสฏฺฐานภูโต คาโม ญาติโก, โส เอว นาติโกฯ โส กิร คาโม เยสํ สนฺตโก, เตสํ ปุพฺพปุริเสน อตฺตโน ญาตีนํ สาธารณภาเวน นิเวสิโต, เตน ‘‘นาติโก’’ติ ปญฺญายิตฺถฯ อถ ปจฺฉา ตตฺถ ทฺวีหิ ทายาเทหิ ทฺวิธา วิภชิตฺวา ปริภุตฺโตฯ เตนาห ‘‘ทฺวินฺนํ จูฬปิติมหาปิติปุตฺตานํ ทฺเว คามา’’ติฯ คิญฺชกา วุจฺจนฺติ อิฏฺฐกา, คิญฺชกาหิเยว กโต อาวสโถ คิญฺชกาวสโถฯ ตสฺมิํ กิร ปเทเส มตฺติกา สกฺขรมรุมฺพวาลิกาทีหิ อสมฺมิสฺสา อกฐินา สณฺหา สุขุมา, ตาย กตานิ กุลาลภาชนานิปิ สิลามยานิ วิย ทฬฺหานิ, ตสฺมา เต อุปาสกา ตาย มตฺติกาย ทีฆปุถุลอิฏฺฐกา กาเรตฺวา ตาหิ ฐเปตฺวา ทฺวารพาหวาตปานกวาฏตุลาโย เสสํ สพฺพํ ทพฺพสมฺภาเรน วินา อิฏฺฐกาหิ เอว ปาสาทํ กาเรสุํฯ เตนาห ‘‘อิฏฺฐกาเหวา’’ติอาทิฯ

โคสิงฺคสาลวนทายนฺติ โคสิงฺคสาลวนนฺติ ลทฺธนามํ รกฺขิตํ อรญฺญํฯ เชฏฺฐกรุกฺขสฺสาติ วนปฺปติภูตสฺส สาลรุกฺขสฺสฯ สามคฺคิรสนฺติ สมคฺคภาวาทิคุณํ วิเวกสุขํฯ อุปริปณฺณาสเก อุปกฺกิเลสสุตฺเต (ม. นิ. 3.237-238) ปุถุชฺชนกาโล กถิโต, อิธ จูฬโคสิงฺคสุตฺเต ขีณาสวกาโล กถิโตฯ กตกิจฺจาปิ หิ เต มหาเถรา อตฺตโน ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ ปเรสํ ทิฏฺฐานุคติํ อาปชฺชนญฺจ สมฺปสฺสนฺตา ปรมญฺจ วิเวกํ อนุพฺรูหนฺตา สามคฺคิรสํ อนุภวมานา ตตฺถ วิหรนฺติฯ ตทาติ ตสฺมิํ อุปกฺกิเลสสุตฺตเทสนากาเลฯ เตติ อนุรุทฺธปฺปมุขา กุลปุตฺตาฯ ลทฺธสฺสาทาติ วิปสฺสนาย วีถิปฏิปตฺติยา อธิคตสฺสาทาฯ วิปสฺสนา หิ ปุพฺเพนาปรํ วิเสสํ อาวหนฺตี ปวตฺตมานา สาติสยํ ปีติโสมนสฺสํ อาวหติฯ เตนาห ภควา –

‘‘ยโต ยโต สมฺมสติ, ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ;

ลภติ ปีติปาโมชฺชํ, อมตํ ตํ วิชานต’’นฺติฯ (ธ. ป. 374);