[311] อสมยวิโมกฺขํ อาราเธตีติ เอตฺถ อธิปฺเปตํ อสมยวิโมกฺขํ ปาฬิยา เอว ทสฺเสตุํ ‘‘กตโม อสมยวิโมกฺโข’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อฏฺฐนฺนญฺหิ สมาปชฺชนสมโยปิ อตฺถิ อสมโยปิ, มคฺควิโมกฺเขน ปน วิมุจฺจนสฺส สมโย วา อสมโย วา นตฺถิฯ ยสฺส สทฺธา พลวตี, วิปสฺสนา จ อารทฺธา, ตสฺส คจฺฉนฺตสฺส ติฏฺฐนฺตสฺส นิสีทนฺตสฺส ภุญฺชนฺตสฺส จ มคฺคผลปฏิเวโธ นาม น โหตีติ น วตฺตพฺพํ, อิติ มคฺควิโมกฺเขน วิมุจฺจนฺตสฺส สมโย วา อสมโย วา นตฺถีติ โส อสมยวิโมกฺโขฯ เตนาห ‘‘โลกิยสมาปตฺติโย หี’’ติอาทิฯ

น กุปฺปติ, น นสฺสตีติ อกุปฺปา, กทาจิปิ อปริหานสภาวาฯ สพฺพสํกิเลเสหิ ปฏิปฺปสฺสทฺธิวเสน เจตโส วิมุตฺตีติ เจโตวิมุตฺติฯ เตนาห ‘‘อรหตฺตผลวิมุตฺตี’’ติฯ อยมตฺโถ ปโยชนํ เอตสฺสาติ เอตทตฺถํ, สาสนพฺรหฺมจริยํ, ตสฺส เอสา ปรมโกฏิฯ ยถารทฺธสฺส สาโรปเมน ผเลน เทสนา นิฏฺฐาปิตาติ อาห ‘‘ยถานุสนฺธินาว เทสนํ นิฏฺฐเปสี’’ติฯ ยํ ปเนตฺถ อตฺถโต อวิภตฺตํ, ตํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

มหาสาโรปมสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

10. จูฬสาโรปมสุตฺตวณฺณนา

[312] ปิงฺคลธาตุโกติ ปิงฺคลสภาโว ปิงฺคลจฺฉวิโก, ปิงฺคลกฺโขติ วา อตฺโถฯ ปพฺพชิตสมูหสงฺขาโต สงฺโฆ, น สีลาทิคุเณหิ สงฺคหิตพฺพภาเวนฯ สงฺโฆ เอเตสํ อตฺถิ ปริวารภูโตติ สงฺฆิโนฯ สฺเววาติ โส เอว ปพฺพชิตสมูหสงฺขาโตฯ อาจารสิกฺขาปนวเสนาติ อตฺตนา ปริกปฺปิตอเจลวตาทิอาจารสิกฺขาปนวเสนฯ ปญฺญาตาติ ยถาสกํ สมาทินฺนวตวเสน เจว วิญฺญาตลทฺธิวเสน จ ปญฺญาตาฯ ลทฺธิกราติ ตสฺสา มิจฺฉาทิฏฺฐิยา อุปฺปาทกาฯ พหุชนสฺสาติ ปุถุชนสฺสฯ ตสฺส ปน อาคมสมฺปทาปิ นาม นตฺถิ, กุโต อธิคโมติ เอกํสโต อนฺธปุถุชฺชโน เอวาติ อาห ‘‘อสฺสุตวโต อนฺธพาลปุถุชฺชนสฺสา’’ติฯ น หิ วิญฺญู อปฺปสาทนีเย ปสีทนฺติฯ มงฺคเลสุ กาตพฺพทาสกิจฺจกโร ทาโส มงฺคลทาโสฯ