เมนู

สตฺตวิสุทฺธิปญฺหวณฺณนา

[256] ตโต ปฏฺฐายาติฯ ยทา ชาติภูมกา ภิกฺขู สตฺถุ สมฺมุขา เถรสฺส วณฺณํ ภาสิํสุ, ตโต ปฏฺฐายฯ สีสานุโลกี หุตฺวา ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺธนํ เถเรน สมาคเม อาทรวเสน กตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ ตถา หิ วุตฺตํ ปาเฐ ‘‘อปฺเปว นามา’’ติอาทิ, ‘‘ตรมานรูโป’’ติ จฯ ยํ ปน วุตฺตํ อฏฺฐกถายํ ‘‘เอกสฺมิํ ฐาเน นิลีน’’นฺติอาทิ, ตํ อการณํฯ น หิ ธมฺมเสนาปติ ตสฺส เถรสฺส นิสินฺนฏฺฐานํ อภิญฺญาญาเณน ชานิตุํ น สกฺโกติฯ ‘‘กจฺจิ นุ โข มํ อทิสฺวาว คมิสฺสตี’’ติ อยมฺปิ จินฺตา อาทรวเสเนวาติ ยุตฺตํฯ น หิ สตฺถารํ ทฏฺฐุํ อาคโต สาวโก อปิ อายสฺมา อญฺญาตโกณฺฑญฺโญ สตฺถุกปฺปํ ธมฺมเสนาปติํ ตตฺถ วสนฺตํ อทิสฺวาว คจฺฉนโก นาม อตฺถิฯ ทิวาวิหารนฺติ สมฺปทาเน อุปโยควจนนฺติ อาห ‘‘ทิวาวิหารตฺถายา’’ติฯ

[257] ปุริมกถายาติ ปฐมาลาเปฯ อปฺปติฏฺฐิตายาติ นปฺปวตฺติตายฯ ปจฺฉิมกถา น ชายตีติ ปจฺฉา วตฺตพฺพกถาย อวสโร น โหติฯ สตฺต วิสุทฺธิโย ปุจฺฉิ ทิฏฺฐสํสนฺทนวเสนฯ ญาณทสฺสนวิสุทฺธิ นาม อริยมคฺโคฯ ยสฺมา ตโต อุตฺตริมฺปิ ปตฺตพฺพํ อตฺเถว, ตสฺมา ‘‘จตุปาริสุทฺธิสีลาทีสุ ฐิตสฺสปิ พฺรหฺมจริยวาโส มตฺถกํ น ปาปุณาตี’’ติ วุตฺตํฯ ตสฺมาติ พฺรหฺมจริยวาสสฺส มตฺถกํ อปฺปตฺตตฺตาฯ สพฺพํ ปฏิกฺขิปีติ สตฺตมมฺปิ ปญฺหํ ปฏิกฺขิปิ, อิตเรสุ วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ

อปฺปจฺจยปรินิพฺพานนฺติ อนุปาทิเสสนิพฺพานมาหฯ อิทานิ ปการนฺตเรนปิ อนุปาทาปรินิพฺพานํ ทสฺเสตุํ ‘‘ทฺเวธา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ คหณูปาทานนฺติ ทฬฺหคฺคหณภูตํ อุปาทานํ ฯ เตนาห ‘‘กามุปาทานาทิก’’นฺติฯ ปจฺจยูปาทานนฺติ ยํ กิญฺจิ ปจฺจยมาหฯ โส หิ อตฺตโน ผลํ อุปาทิยติ อุปาทานวเสน คณฺหตีติ อุปาทานนฺติ วุจฺจติฯ เตนาห ‘‘ปจฺจยูปาทานํ นาม…เป.… ปจฺจยา’’ติฯ ‘‘อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุจฺจตี’’ติ วจนโต (มหาว. 28, 30) อรหตฺตผลํ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ กเถนฺติฯ น จ อุปาทานสมฺปยุตฺตนฺติ อุปาทาเนหิ เอตํ น สหิตํ นาปิ อุปาทาเนหิ สห ปวตฺติ หุตฺวาฯ