ติวิธปวิเวกวณฺณนา

เอโกติ เอกากีฯ คจฺฉตีติ จุณฺณิกอิริยาปถวเสน วุตฺตํฯ จรตีติ วิหารโต พหิ สญฺจารวเสน, วิหรตีติ ทิวาวิหาราทิวเสนฯ กายวิเวโกติ จ เนกฺขมฺมาธิมุตฺตสฺส ภาวนานุโยควเสน วิเวกฏฺฐกายตา, น ฌานวิเวกมตฺตํฯ เตนาห ‘‘เนกฺขมฺมาภิรตาน’’นฺติฯ ปริสุทฺธจิตฺตานนฺติ นีวรณาทิสํกิเลสโต วิสุทฺธจิตฺตานํฯ ปรมโวทานปฺปตฺตานนฺติ วิตกฺกาทิตํตํฌานปฏิปกฺขวิคเมน ปรมํ อุตฺตมํ โวทานํ ปตฺตานํฯ นิรุปธีนนฺติ กิเลสุปธิอาทีนํ วิคเมน นิรุปธีนํฯ

ติวิธปวิเวกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺจวิธสํสคฺควณฺณนา

สํสีทติ เอเตนาติ สํสคฺโค, ราโคฯ สวนเหตุโก, สวนวเสน วา ปวตฺโต สํสคฺโค สวนสํสคฺโคฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ กายสํสคฺโค ปน กายปรามาโสฯ อิตฺถี วาติ วธู, ยุวตี วาฯ สนฺธาเนตุนฺติ ปุพฺเพนาปรํ ฆเฏตุํฯ โสตวิญฺญาณวีถิวเสนาติ อิทํ มูลภูตํ สวนํ สนฺธาย วุตฺตํ, ตสฺส ปิฏฺฐิวตฺตกมโนทฺวาริกชวนวีถีสุ อุปฺปนฺโนปิ ราโค สวนสํสคฺโคเยวฯ ทสฺสนสํสคฺเคปิ เอเสว นโยฯ อนิตฺถิคนฺธโพธิสตฺโต ปเรหิ กถิยมานวเสน ปวตฺตสวนสํสคฺคสฺส นิทสฺสนํฯ ติสฺสทหโร อตฺตนา สุยฺยมานวเสนฯ ตตฺถ ปฐมํ ชาตเก เวทิตพฺพนฺติ อิตรํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ทหโร กิรา’’ติอาทิมาหฯ กามราเคน วิทฺโธติ ราคสลฺเลน หทเย อปฺปิโต อนฺโต อนุวิทฺโธฯ

โสติ ทสฺสนสํสคฺโคฯ เอวํ เวทิตพฺโพติ วตฺถุวเสน ปากฏํ กโรติฯ ตสฺมิํ กิร คาเม เยภุยฺเยน อิตฺถิโย อภิรูปา ทสฺสนียา ปาสาทิกา, ตสฺมา เถโร ‘‘สเจ อนฺโตคาเม น จริสฺสสี’’ติ อาหฯ กาลสฺเสว ปวิฏฺฐตฺตา ยาคุํ อทาสิ, ตสฺมา ยาคุเมว คเหตฺวา คจฺฉนฺตํ ‘‘นิวตฺตถ, ภนฺเต, ภิกฺขํ คณฺหาหี’’ติ อาหํสุฯ ยาจิตฺวาติ ‘‘น มยํ, ภนฺเต, ภิกฺขํ ทาตุกามา นิวตฺเตม, อปิจ อิทํ ภนฺเต การณ’’นฺติ ยาจิตฺวาฯ