ตถา หิ ภควา ปฐมโพธิยํ เอกสฏฺฐิยา จ อรหนฺเตสุ ชาเตสุ – ‘‘จรถ, ภิกฺขเว, พหุชนหิตายา’’ติอาทินา (ที. นิ. 2.86-88; มหาว. 32) ภิกฺขู ปรหิตปฏิปตฺติยํ นิโยเชสิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เอวรูปํ ภิกฺขุํ ภควา น ปุจฺฉติ, กสฺมา? น มยฺหํ สาสนสฺส วุฑฺฒิปกฺเข ฐิโต’’ติฯ

สมุทาโย อปฺปเกน อูโนปิ อนูโน วิย โหตีติ พากุลตฺเถรํ จตุตฺถราสิโต พหิ กตฺวาปิ ‘‘อสีติมหาเถรา วิยา’’ติ วุตฺตํฯ อสีติมหาเถรสมญฺญา วา อวยเวปิ อฏฺฐสมาปตฺติสามญฺญา วิย ทฏฺฐพฺพาฯ อีทิเส ฐาเน พหูนํ เอกโต กถนํ มหตา กณฺเฐน จ กถนํ สตฺถุ จิตฺตาราธนเมวาติ เตหิ ภิกฺขูหิ ตถา ปฏิปนฺนนฺติ ทสฺเสนฺโต ‘‘เต ภิกฺขู เมฆสทฺทํ สุตฺวา’’ติอาทิมาหฯ คุณสมฺภาวนายาติ วกฺขมานคุณเหตุกาย สมฺภาวนาย สมฺภาวิโต, น เยน เกนจิ กิจฺจสมตฺถตาทินาฯ

ครุธมฺมภาววณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อปฺปิจฺฉตาทิวณฺณนา

อปฺป-สทฺทสฺส ปริตฺตปริยายตํ มนสิ กตฺวา อาห ‘‘พฺยญฺชนํ สาวเสสํ วิยา’’ติฯ เตนาห ‘‘น หิ ตสฺสา’’ติอาทิฯ อปฺป-สทฺโท ปเนตฺถ อภาวตฺโถติ สกฺกา วิญฺญาตุํ ‘‘อปฺปาพาธตญฺจ สญฺชานามี’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 1.225; 2.134) วิยฯ

อตฺริจฺฉตา นาม (อ. นิ. ฏี. 1.1.63) อตฺร อตฺร อิจฺฉาติ กตฺวาฯ อสนฺตคุณสมฺภาวนตาติ อตฺตนิ อวิชฺชมานํ คุณานํ วิชฺชมานานํ วิย ปเรสํ ปกาสนาฯ สทฺโธติ มํ ชโน ชานาตูติ วตฺตปฏิปตฺติการกวิเสสลาภีติ ชานาตุ ‘‘วตฺตปฏิปตฺติอาปาถกชฺฌายิตา’’ติ เอวมาทินาฯ สนฺตคุณสมฺภาวนาติ อิจฺฉาจาเร ฐตฺวา อตฺตนิ วิชฺชมานสีลธุตธมฺมาทิคุณวิภาวนาฯ ตาทิสสฺส หิ ปฏิคฺคหเณ อมตฺตญฺญุตาปิ โหติฯ

คณฺหนฺโตเยว อุมฺมุชฺชิ อญฺเญสํ อชานนฺตานํเยวาติ อธิปฺปาโยฯ