2. อลคทฺทูปมสุตฺตวณฺณนา

[234] พาธยิํสูติ (สารตฺถ. ฏี. ปาจิตฺติย 3.417) หนิํสุฯ ตํตํสมฺปตฺติยา วิพนฺธนวเสน สตฺตสนฺตานสฺส อนฺตเร เวมชฺเฌ เอติ อาคจฺฉตีติ อนฺตราโย, ทิฏฺฐธมฺมิกาทิอนตฺโถ, อนติกฺกมนฏฺเฐน ตสฺมิํ อนฺตราเย นิยุตฺตา, อนฺตรายํ วา ผลํ อรหนฺติ, อนฺตรายสฺส วา กรณสีลาติ อนฺตรายิกาฯ เตนาห ‘‘อนฺตรายํ กโรนฺตีติ อนฺตรายิกา’’ติฯ อานนฺตริยธมฺมาติ อานนฺตริยสภาวเจตนาธมฺมาฯ ตตฺรายํ วจนตฺโถ – จุติอนนฺตรผลํ อนนฺตรํ นาม, ตสฺมิํ อนนฺตเร นิยุตฺตา, ตนฺนิพฺพตฺตเนน อนนฺตรกรณสีลา, อนนฺตรปโยชนาติ วา อานนฺตริกา, เต เอว อานนฺตริยาติ วุตฺตาฯ กมฺมานิ เอว อนฺตรายิกาติ กมฺมนฺตรายิกาฯ โมกฺขสฺเสว อนฺตรายํ กโรติ, น สคฺคสฺส มิจฺฉาจารลกฺขณาภาวโตฯ น หิ ภิกฺขุนิยา ธมฺมรกฺขิตภาโว อตฺถิฯ ปากติกภิกฺขุนีวเสน เจตํ วุตฺตํ, อริยาย ปน ปวตฺตํ อปายสํวตฺตนิยเมวฯ นนฺทมาณวโก เจตฺถ นิทสฺสนํฯ อุภินฺนํ สมานจฺฉนฺทตาวเสน วา อสคฺคนฺตรายิกตา, โมกฺขนฺตรายิกตา ปน โมกฺขตฺถปฏิปตฺติยา วิทูสนโต, อภิภวิตฺวา ปน ปวตฺติยํ สคฺคนฺตรายิกตาปิ น สกฺกา นิวาเรตุนฺติฯ อเหตุกทิฏฺฐิอกิริยทิฏฺฐินตฺถิกทิฏฺฐิโยว นิยตภาวํ ปตฺตา นิยตมิจฺฉาทิฏฺฐิธมฺมาฯ ปฏิสนฺธิธมฺมาติ ปฏิสนฺธิจิตฺตุปฺปาทมาหฯ ปณฺฑกาทิคฺคหณญฺเจตฺถ นิทสฺสนมตฺตํ สพฺพายปิ อเหตุกปฏิสนฺธิยา วิปากนฺตรายิกภาวโตฯ ยา หิ อริเย อุปวทติ, สา เจตนา อริยูปวาทธมฺมาฯ ตโต ปรนฺติ ขมาปนโต อุปริฯ ยํ ปเนตฺถ วตฺตพฺพํ, ตํ มหาสีหนาทสฺส ลีนตฺถปกาสเน วุตฺตเมวฯ ยาว ภิกฺขุภาวํ ปฏิชานาติ ปาราชิกํ อาปนฺโนฯ น วุฏฺฐาติ เสสํ ครุกาปตฺติํฯ น เทเสติ ลหุกาปตฺติํฯ

อยํ ภิกฺขุ อริฏฺโฐฯ รเสน รสํ สํสนฺทิตฺวาติ อนวชฺเชน ปจฺจยปริภุญฺชนรเสน สาวชฺชํ กามคุณปริโภครสํ สมาเนตฺวาฯ อุปเนนฺโต วิยาติ พนฺธนํ อุปเนนฺโต วิยฯ ‘‘ฆเฏนฺโต วิยา’’ติปิ ปาโฐฯ อุปสํหรนฺโต วิยาติ สทิสตํ อุปสํหรนฺโต วิย เอกนฺตสาวชฺเช อนวชฺชภาวปกฺเขเปนฯ ปาปกนฺติ ลามกฏฺเฐน ทุคฺคติสมฺปาปนฏฺเฐน จ ปาปกํฯ เสตุกรณวเสน มหาสมุทฺทํ พนฺธนฺเตน วิยฯ สพฺพญฺญุตญฺญาเณน ‘‘สาวชฺช’’นฺติ ทิฏฺฐํ ‘‘อนวชฺช’’นฺติ คหเณน เตน ปฏิวิรุชฺฌนฺโตฯ เอกนฺตโต อนนฺตรายิกนฺติ คหเณน เวสารชฺชญาณํ ปฏิพาหนฺโตฯ กามกณฺฏเกหิ อริยมคฺคสมฺมาปฏิปตฺติ น อุปกฺกิลิสฺสตีติ วทนฺโต ‘‘อริยมคฺเค ขาณุกณฺฏกาทีนิ ปกฺขิปนฺโต’’ติ วุตฺโตฯ ปฐมปาราชิกสิกฺขาปทสงฺขาเต, ‘‘อพฺรหฺมจริยํ ปหายา’’ติ (ที. นิ. 1.8, 194) อาทิเทสนาสงฺขาเต จ อาณาจกฺเกฯ

ปุจฺฉมานา สมนุยุญฺชนฺติ นามฯ ปุจฺฉา หิ อนุโยโคติฯ เตนาธิคตาย ลทฺธิยา อนุวชฺชนตฺถํ ปจฺจนุภาสเนน ปุน ปฏิชานาปนํ ปติฏฺฐาปนํ, ตํ ปนสฺส อาทาย สมาทาปนํ วิย โหตีติ อาห ‘‘สมนุคาหนฺติ นามา’’ติฯ ตสฺสา ปน ลทฺธิยา อนุยุญฺชิตาย วุจฺจมานมฺปิ การณํ การณปติรูปกเมวาติ ตสฺส ปุจฺฉนํ สมนุภาสนํฯ อนุทหนฏฺเฐน อนุปายปฏิปตฺติยา สมฺปติ อายติญฺจ อนุทหนฏฺเฐนฯ มหาภิตาปนฏฺเฐน อนวฏฺฐิตสภาวตายฯ อิตฺตรปจฺจุปฏฺฐานฏฺเฐน มุหุตฺตรมณียตายฯ ตาวกาลิกฏฺเฐน ปเรหิ อภิภวนียตายฯ สพฺพงฺคปจฺจงฺคปลิภญฺชนฏฺเฐน เฉทนเภทนาทิอธิกรณภาเวนฯ