7. วนปตฺถปริยายสุตฺตวณฺณนา

[190] วนียติ วิเวกกาเมหิ ภชียติ, วนุเต วา เต อตฺตสมฺปตฺติยา วสนตฺถาย ยาจนฺโต วิย โหตีติ วนํ, ปติฏฺฐนฺติ เอตฺถ วิเวกกามา ยถาธิปฺเปตวิเสสาธิคเมนาติ ปตฺถํ, วเนสุ ปตฺถํ คหนฏฺฐาเน เสนาสนํ วนปตฺถํฯ ปริยายติ อตฺตโน ผลํ ปริคฺคเหตฺวา วตฺตตีติ ปริยาโย, การณนฺติ อาห ‘‘วนปตฺถปริยายนฺติ วนปตฺถการณ’’นฺติฯ วนปตฺถญฺหิ ตํ อุปนิสฺสาย วิหรโต อุปนิสฺสยการณํฯ เตนาห ‘‘วนปตฺถํ อุปนิสฺสาย วิหรตี’’ติฯ ปริยายติ เทเสตพฺพมตฺถํ ปติฏฺฐเปตีติ ปริยาโย, เทสนาฯ วนปตฺถํ อารพฺภ ปวตฺตา เทสนา วนปตฺถเทสนา, ตํ, อุภยตฺถาปิ วนปตฺถคฺคหณํ ลกฺขณมตฺตํ คามาทีนมฺเปตฺถ การณภาวสฺส, เทสนาย วิสยภาวสฺส จ ลพฺภมานตฺตาฯ

[191] นิสฺสายาติ อปสฺสาย, วิเวกวาสสฺส อปสฺสยํ กตฺวาติ อตฺโถฯ น อุปฏฺฐาตีติอาทีหิ ตสฺมิํ วนปตฺเถ เสนาสนสปฺปายาภาวํ, อุตุปุคฺคลธมฺมสฺสวนสปฺปายาภาวมฺปิ วา ทสฺเสติฯ ชีวิตสมฺภาราติ (อ. นิ. ฏี. 3.9.6) ชีวิตปฺปวตฺติยา สมฺภารา ปจฺจยาฯ สมุทาเนตพฺพาติ สมฺมา ญาเยน อนวชฺชอุญฺฉาจริยาทินา อุทฺธํ อุทฺธํ อาเนตพฺพา ปาปุณิตพฺพาฯ เต ปน ตถา สมุทานิตา สมาหฏา นาม โหนฺตีติ อาห ‘‘สมาหริตพฺพา’’ติฯ ทุกฺเขน อุปฺปชฺชนฺตีติ สุลภุปฺปาทา น โหนฺติฯ เอเตน โภชนสปฺปายาทิอภาวํ ทสฺเสติฯ รตฺติภาคํ วา ทิวสภาคํ วาติ ภุมฺมตฺเถ อุปโยควจนนฺติ อาห ‘‘รตฺติโกฏฺฐาเส วา ทิวสโกฏฺฐาเส วา’’ติฯ รตฺติํเยว ปกฺกมิตพฺพํ สมณธมฺมสฺส ตตฺถ อนิปฺผชฺชนโตฯ

[192-3] สงฺขาปีติ ‘‘ยทตฺถมหํ ปพฺพชิโต, น เมตํ อิธ นิปฺผชฺชติ, จีวราทิ ปน สมุทาคจฺฉติ, นาหํ ตทตฺถํ ปพฺพชิโต, กิํ เม อิธ วาเสนา’’ติ ปฏิสงฺขายปิฯ อนนฺตรวาเร สงฺขาปีติ ‘‘ยทตฺถมหํ ปพฺพชิโต, ตํ เม อิธ นิปฺผชฺชติ, จีวราทิ ปน น สมุทาคจฺฉติ, นาหํ ตทตฺถํ ปพฺพชิโต’’ติ ปฏิสงฺขายปีติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘สมณธมฺมสฺส นิปฺผชฺชนภาวํ ชานิตฺวา’’ติฯ