เมนู

เวทนาวารวณฺณนา

[97] จกฺขุสมฺผสฺสชา เอว เวทนา อตีตาทิเภทภินฺนา ราสิวเสน เอกชฺฌํ คเหตฺวา เอโก เวทนากาโย ยถา เวทนากฺขนฺโธ, เอวํ โสตสมฺผสฺสชาทิกาติ ปาฬิยํ ‘‘ฉยิเม อาวุโส เวทนากายา’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘เวทนากายาติ เวทนาสมูหา’’ติฯ จกฺขุสมฺผสฺสโต ชาตา จกฺขุสมฺผสฺสชา เวทนาฯ สา ปน อุปาทินฺนาปิ อนุปาทินฺนาปิ, ตทุภยสฺสปิ สงฺคณฺหนฺเตน อตฺถวณฺณนาย กตตฺตา อาห ‘‘อยํ ตาเวตฺถ สพฺพสงฺคาหิกกถา’’ติฯ อิทานิ ‘‘วิปากวิธิ อย’’นฺติ อุปาทินฺนเยว คณฺหนฺโต ‘‘วิปากวเสนา’’ติอาทิมาหฯ มโนทฺวาเร มโนวิญฺญาณธาตุสมฺปยุตฺตาติ ตทารมฺมณมโนวิญฺญาณธาตุสมฺปยุตฺตาฯ

อวเสสานนฺติ สมฺปฏิจฺฉนาทิเวทนานํฯ อุปนิสฺสยาทีติ อาทิ-สทฺเทน อนนฺตราทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ อนนฺตรานญฺหิ อนนฺตราทิวเสน, อิตเรสํ อุปนิสฺสยวเสน ผสฺโส ปจฺจโย โหติ, มโนทฺวาเร ปน ตทารมฺมณเวทนานํ มโนสมฺผสฺโส อุปนิสฺสยวเสน ปจฺจโยฯ อทฺวาริกานนฺติ ทฺวารรหิตานํฯ น หิ ปฏิสนฺธิอาทิเวทนานํ กิญฺจิ ทฺวารํ อตฺถิฯ สหชาตมโนสมฺผสฺสสมุทยาติ เอเตนสฺส ตาสํ สหชาตโกฏิยา ปจฺจยภาวมาหฯ

เวทนาวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ผสฺสวารวณฺณนา

[98] จกฺขุํ นิสฺสาย อุปฺปนฺโน สมฺผสฺโส จกฺขุสมฺผสฺโสปญฺจวตฺถุกาติ จกฺขาทิปญฺจวตฺถุกา จกฺขาทิปญฺจวตฺถุสนฺนิสฺสยาฯ ‘‘อุปาทินฺนกกถา เอสา’’ติ พาวีสติคฺคหณํ, ปวตฺติกถาภาวโต โลกิยคฺคหณํฯ วิปากมนสมฺปยุตฺตผสฺสาติ วิปากมโนวิญฺญาณสมฺปยุตฺตา ผสฺสาฯ ปจฺจยุปฺปนฺเนน วิย ปจฺจเยนปิ อุปาทินฺนเกเนว ภวิตพฺพนฺติ ‘‘ฉนฺนํ จกฺขาทีนํ อายตนาน’’นฺติ วุตฺตํฯ

ผสฺสวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ