กาลถมฺเภ ลทฺธพฺพฉายาวเสน ทฺวงฺคุลกาเลฯ ยามฆณฺฏิกํ ปหรติ สงฺฆสฺส ตํตํวตฺตกรณตฺถํฯ มุคฺครนฺติ ฆณฺฏิกปฺปหรณมุคฺครํฯ ยามยนฺตํ ปตติ อญฺเญหิ ภิกฺขูหิ โยชิตนฺติ อธิปฺปาโยฯ ยาว อญฺเญ ภิกฺขู โภชนสาลํ อุปคจฺฉนฺติ, ตาว ทิวาวิหารฏฺฐานํ คนฺตฺวา สมณธมฺมํ กโรติฯ

ยํ โข ตนฺติ เอตฺถ ยนฺติ อนิยมุทฺเทโส, โขติ อวธารเณ, ยเมว ปุคฺคลนฺติ อตฺโถฯ ตนฺติ วุจฺจมานาการวจนํฯ มเมวาติ มํ เอวฯ อสมฺโมหสภาโวติ สภาวภูตอสมฺโมโหฯ ‘‘อุปฺปนฺโน’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘มนุสฺสโลเก’’ติ วุตฺตํฯ ปญฺญาสมฺปตฺติยาติ ยาถาวโต หิตสฺส ชานนสมตฺเถน อตฺตโน ปญฺญาคุเณน, น เกวลํ อชฺฌาสเยเนว หิเตสิตา, อถ โข ปโยเคนาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘หิตูปเทสโก’’ติ อาหฯ อชฺฌาสเยน ปน หิเตสิตา ‘‘โลกานุกมฺปายา’’ติ อิมินา ทสฺสิตาฯ อุปกรเณหิ วินา น กทาจิ โภคสุขํ อุปกรณทานญฺจ จาคสมฺปตฺติเหตุกนฺติ อาห ‘‘จาคสมฺปตฺติยา…เป.… ทายโก’’ติฯ เมตฺตาสมฺปตฺติยา หิตูปสํหาเรน รกฺขิตาฯ กรุณาสมฺปตฺติยา ทุกฺขาปนยเนน โคปายิตาฯ นนุ จ ปุพฺเพปิ วุตฺตํ ‘‘หิตาย สุขายา’’ติ, อถ กสฺมา ปุน ตํ คหิตนฺติ โจทนํ สนฺธายาห ‘‘อิธ เทวมนุสฺสคฺคหเณนา’’ติอาทิฯ เตน ปุพฺเพ อวิเสสโต หิตาทีนิ ทสฺสิตานิ, อิทานิ วิเสสโต สห ปโยชเนน ตานิ ทสฺสิตานีติ ทีเปติฯ นิพฺพานโต ปโร ปรโม อตฺโถ นาม นตฺถีติ อาห ‘‘ปรมตฺถตฺตายา’’ติฯ หิโนติ นิพฺพานํ คจฺฉตีติ หิตํ, มคฺโคฯ อุกฺกํสโต สุขตฺถํ อริยผลนฺติ อาห ‘‘ตโต อุตฺตริ สุขาภาวโต’’ติฯ

อสมฺโมหวิหารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปุพฺพภาคปฏิปทาทิวณฺณนา

[51] อสมฺโมหวิหารนฺติ อสมฺโมหวุตฺติํ, อสมฺโมหสมฺโพธินฺติ วา อตฺโถฯ ตนฺติ สมถวิปสฺสนาภาวนาสงฺขาตํ ปฏิปทํฯ ปุพฺพภาคโต ปภุตีติ ภาวนาย ปุพฺพภาควีริยารมฺภาทิโต ปฏฺฐายฯ เกจีติ อุตฺตรวิหารวาสิโนฯ