สพฺโพ อตฺตคฺคาโห สกฺกายทิฏฺฐิวินิมุตฺโต นตฺถีติ วุตฺตํ ‘‘ฉนฺนํ ทิฏฺฐีนํ…เป.… วิภตฺตา’’ติฯ สา หิ ทิฏฺฐิ เอกสฺมิํ จิตฺตุปฺปาเท สนฺตาเน จ ฐิตํ เอกฏฺฐํ, ตตฺถ ปฐมํ สหชาเตกฏฺฐํ, อิตรํ ปหาเนกฏฺฐํ, ตทุภยมฺปิ นิทฺธาเรตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘ทิฏฺฐาสเวหี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ สพฺพถาปีติ สพฺพปฺปกาเรน, สหชาเตกฏฺฐปหาเนกฏฺฐปฺปกาเรหีติ อตฺโถฯ อวเสสาติ ทิฏฺฐาสวโต อวสิฏฺฐาฯ ตโยปิ อาสวาติ กามาสวภวาสวอวิชฺชาสวาฯ ตถา หิ ปุพฺเพ ‘‘จตูสุ อาสเวสู’’ติ วุตฺตํฯ ตสฺมาติ ยสฺมา พหู เอเวตฺถ อาสวา ปหาตพฺพา, ตสฺมา พหุวจนนิทฺเทโส กโต ‘‘อิเม วุจฺจนฺติ, ภิกฺขเว, อาสวา ทสฺสนา ปหาตพฺพา’’ติฯ โปราณานนฺติ อฏฺฐกถาจริยานํ, ‘‘ปุราตนานํ มชฺฌิมภาณกาน’’นฺติ จ วทนฺติฯ

ทสฺสนา ปหาตพฺพาติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เหฏฺฐา วุตฺตเมวฯ

ทสฺสนาปหาตพฺพอาสววณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สํวราปหาตพฺพอาสววณฺณนา

[22] สํวราทีหีติ สํวรปฏิเสวนอธิวาสนปริวชฺชนวิโนทเนหิฯ สพฺเพสมฺปีติ จตุนฺนมฺปิ อริยมคฺคานํฯ อยนฺติ สํวราปหาตพฺพาทิกถา ปุพฺพภาคปฏิปทาติ เวทิตพฺพาฯ ตถา หิ เหฏฺฐา ‘‘อุปกฺกิเลสวิโสธนํ อาทิํ กตฺวา อาสวกฺขยปฏิปตฺติทสฺสนตฺถ’’นฺติ สุตฺตนฺตเทสนาย ปโยชนํ วุตฺตํฯ น หิ สกฺกา อาทิโต เอว อริยมคฺคํ ภาเวตุํ, อถ โข สมาทินฺนสีโล อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาโร ‘‘สงฺขาเยกํ ปฏิเสวติ, สงฺขาเยกํ อธิวาเสติ, สงฺขาเยกํ ปริวชฺเชติ, สงฺขาเยกํ วิโนเทตี’’ติ (ที. นิ. 3.348; ม. นิ. 2.168) เอวํ วุตฺตํ จตุราปสฺเสนปฏิปตฺติํ ปฏิปชฺชมาโน สมฺมสนวิธิํ โอตริตฺวา อนุกฺกเมน วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา มคฺคปฏิปาฏิยา อาสเว เขเปติฯ เตนาห ภควา ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, มหาสมุทฺโท อนุปุพฺพนินฺโน อนุปุพฺพโปโณ อนุปุพฺพปพฺภาโร, น อายตเกเนว ปปาโต, เอวํ โข, ภิกฺขเว, อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย อนุปุพฺพสิกฺขา อนุปุพฺพกิริยา อนุปุพฺพปฏิปทา, น อายตเกเนว อญฺญาปฏิเวโธ’’ติ (อ. นิ. 8.20; อุทา. 45; จูฬว. 385)ฯ