วิรหตฺโถ เจตฺถ อ-สทฺโทฯ เตนาห ‘‘ปฏิหรณวิรหิต’’นฺติฯ สอุตฺตรญฺหิ วจนํ เตน อุตฺตรวจเนน ปฏิหรียติ วิปริวตฺตียติ, ตสฺมา อุตฺตรวจนํ ปฏิหรณํ นาม, ตโต วิรหิตนฺติ อตฺโถฯ ตสฺมา เอว นิยฺยานสฺส ปฏิหรณมคฺคสฺส อภาวโต ‘‘อนิยฺยานิก’’นฺติ วตฺตพฺพตํ ลภติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อนิยฺยานิก’’นฺติฯ

[426] วิลาโส อิตฺถิลีฬา, โย ‘‘สิงฺคารภาวชา กิริยา’’ติปิ วุจฺจติฯ อากปฺโป เกสพนฺธวตฺถคฺคหณาทิอาการวิเสโส, เวสสํวิธานํ วาฯ อาทิสทฺเทน หาวาทีนํ สงฺคโหฯ หาวาติ หิ จาตุริยํ วุจฺจติฯ

ตโยอตฺตปฏิลาภวณฺณนา

[428] อาหิโต อหํมาโน เอตฺถาติ อตฺตา, อตฺตภาโวติ อาห ‘‘อตฺตภาวปฏิลาโภ’’ติฯ กถํ ทสฺเสตีติ วุตฺตํ ‘‘โอฬาริกตฺตภาวปฏิลาเภนา’’ติอาทิฯ กามภวํ ทสฺเสติ อิตรภวทฺวยตฺตภาวโต โอฬาริกตฺตาฯ รูปภวํ ทสฺเสติ ฌานมเนน นิพฺพตฺตํ หุตฺวา รูปีภาเวน อุปลพฺภนโตฯ อรูปภวํ ทสฺเสติ อรูปีภาเวน อุปลพฺภนโตฯ สํกิเลสิกา ธมฺมา นาม ทฺวาทส อกุสลจิตฺตุปฺปาทา ตทภาเว กสฺสจิ สํกิเลสสฺส อสมฺภวโตฯ โวทานิยา ธมฺมา นาม สมถวิปสฺสนา ตาสํ วเสน สพฺพโส จิตฺตโวทานสฺส สิชฺฌนโตฯ

[429] ปฏิปกฺขธมฺมานํ อสมุจฺเฉเท สติ น กทาจิปิ อนวชฺชธมฺมานํ วา ปาริปูรี, เวปุลฺลํ วา สมฺภวติ, สมุจฺเฉเท ปน สติ สมฺภวตีติ มคฺคผลปญฺญานเมว คหณํ ทฏฺฐพฺพํ, ตา หิ สกิํ ปริปุณฺณาปิ อปริหีนธมฺมตฺตา ปริปุณฺณา เอว ภวนฺติฯ ตรุณปีตีติ อุปฺปนฺนมตฺตา อลทฺธาเสวนา ทุพฺพลปีติฯ พลวตุฏฺฐีติ ปุนปฺปุนํ อุปฺปตฺติยา ลทฺธาเสวนา อุปริวิเสสาธิคมสฺส ปจฺจยภูตา ถิรตรา ปีติฯ อิทานิ สงฺเขปโต ปิณฺฑตฺถํ ทสฺเสนฺโต ‘‘กิํ วุตฺต’’นฺติอาทิมาห ฯ ตตฺถ ยํ วิหารํ สยํ…เป.… วิหริสฺสตีติ อโวจุมฺหาติ สมฺพนฺโธฯ