เมนู

ราชามจฺจาติ ราชกุลสมุทาคตา อมจฺจา, อนุยุตฺตกราชาโน เจว อมจฺจา จาติปิ อตฺโถฯ กณฺหปกฺขนฺติ ยถาปุจฺฉิเต อตฺเถ ลพฺภมานทิฏฺฐิคตูปสํหิตํ สํกิเลสปกฺขํฯ สุกฺกปกฺขนฺติ ตพฺพิธุรํ อุปริ สุตฺตาคตํ โวทานปกฺขํฯ สมณโกลาหลนฺติ สมณโกตูหลํ ตํ ตํ สมณวาทานํ อญฺญมญฺญวิโรธํฯ สมณภณฺฑนนฺติ เตเนว วิโรเธน ‘‘เอวํวาทีนํ เตสํ สมณพฺราหฺมณานํ อยํ โทโส, เอวํวาทีนํ เตสํ อยํ โทโส’’ติ เอวํ ตํ ตํ วาทสฺส ปริภาสนํฯ อิสฺสรานุวตฺตโก หิ โลโกติ ธมฺมตาทสฺสเนน ตทตฺถสมตฺถนํฯ อตฺตโน เทสนาโกสลฺเลน รญฺโญ ภารํ กโรนฺโต, น ตทญฺเญน ปรวมฺภนาทิการเณนฯ

[164] นุ-สทฺโท วิย โน-สทฺโทปิ ปุจฺฉายํ นิปาโตติ อาห ‘‘อภิชานาสิ นู’’ติฯ อยญฺจาติ เอตฺถ -สทฺโท น เกวลํ อภิชานาสิปเทเนว, อถ โข ‘‘ปุจฺฉิตา’’ติ ปเทน จาติ สมุจฺจยตฺโถฯ กถํ โยเชตพฺโพติ อนุโยคมปเนติ ‘‘อิทญฺหี’’ติอาทินาฯ ปุจฺฉิตา นูติ ปุพฺเพ ปุจฺฉํ กตฺตา นุฯ นํ ปุฏฺฐภาวนฺติ ตาทิสํ ปุจฺฉิตภาวํ อภิชานาสิ นุฯ น เต สมฺมุฏฺฐนฺติ ตว น ปมุฏฺฐํ วตาติ อตฺโถฯ อผาสุกภาโวติ ตถา ภาสเนน อสุขภาโวฯ ปณฺฑิตปติรูปกานนฺติ (สามํ วิย อตฺตโน สกฺการานํ ปณฺฑิตภาสานํ) อามํ วิย ปกฺกานํ ปณฺฑิตา ภาสานํฯ (ที. นิ. ฏี. 1.163) ปาฬิปทอตฺถพฺยญฺชเนสูติ ปาฬิสงฺขาเต ปเท, ตทตฺเถ ตปฺปริยาปนฺนกฺขเร จ, วากฺยปริยาโย วา พฺยญฺชนสทฺโท ‘‘อกฺขรํ ปทํ พฺยญฺชน’’นฺติอาทีสุ (เนตฺติ. 28) วิยฯ ภควโต รูปํ สภาโว วิย รูปมสฺสาติ ภควนฺตรูโป, ภควา วิย เอกนฺตปณฺฑิโตติ อตฺโถฯ

ปูรณกสฺสปวาทวณฺณนา

[165] เอกมิทาหนฺติ เอตฺถ อิทนฺติ นิปาตมตฺตํ, เอกํ สมยมิจฺเจว อตฺโถฯ สมฺโมเทติ สมฺโมทนํ กโรตีติ สมฺโมทนียํฯ อนียสทฺโท หิ พหุลา กตฺวตฺถาภิธายโก ยถา ‘‘นิยฺยานิกา’’ติ, (ธ. ส. สุตฺตนฺตทุกมาติกา 97) สมฺโมทนํ วา ชเนตีติ สมฺโมทนิยํ ตทฺธิตวเสนฯ สริตพฺพนฺติ สารณียํ, สรณสฺส อนุจฺฉวิกนฺติ วา สารณิยํ, เอตมตฺถํ ทสฺเสตุํ ‘‘สมฺโมทชนกํ สริตพฺพยุตฺตก’’นฺติ วุตฺตํ, สริตพฺพยุตฺตกนฺติ จ สรณานุจฺฉวิกนฺติ อตฺโถฯ