เมนู

โกมารภจฺจชีวกกถาวณฺณนา

[157] สพฺพถา ตุณฺหีภูตภาวํ สนฺธาย ‘‘เอส นาค…เป.… วิยา’’ติ วุตฺตํฯ สุปณฺโณติ ครุโฬ, ครุโฑ วา สกฺกฏมเตนฯ ‘‘ฑ-ฬาน’มวิเสโส’’ติ หิ ตตฺถ วทนฺติฯ ยถาธิปฺปายํ น วตฺตตีติ กตฺวา ‘‘อนตฺโถ วต เม’’ติ วุตฺตํฯ อุปสนฺตสฺสาติ สพฺพถา สญฺญเมน อุปสมํ คตสฺสฯ ชีวกสฺส ตุณฺหีภาโว มม อธิปฺปายสฺส มทฺทนสทิโส, ตสฺมา ตเทว ตุณฺหีภาวํ ปุจฺฉิตฺวา กถาปเนน มม อธิปฺปาโย สมฺปาเทตพฺโพติ อยเมตฺถ รญฺโญ อธิปฺปาโยติ ทสฺเสนฺโต ‘‘หตฺถิมฺหิ โข ปนา’’ติอาทิมาหฯ กินฺติ การณปุจฺฉายํ นิปาโตติ ทสฺเสติ ‘‘เกน การเณนา’’ติ อิมินา, เยน ตุวํ ตุณฺหี, กิํ ตํ การณนฺติ วา อตฺถํ ทสฺเสติฯ ตตฺถ ยถาสมฺภวํ การณํ อุทฺธริตฺวา อธิปฺปายํ ทสฺเสตุํ ‘‘อิเมส’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ยถา เอเตสนฺติ เอเตสํ กุลูปโก อตฺถิ ยถา, อิเมสํ นุ โข ติณฺณํ การณานํ อญฺญตเรน การเณน ตุณฺหี ภวสีติ ปุจฺฉตีติ อธิปฺปาโยฯ

กถาเปตีติ กถาเปตุกาโม โหติฯ ปญฺจปติฏฺฐิเตนาติ เอตฺถ ปญฺจหิ องฺเคหิ อภิมุขํ ฐิเตนาติ อตฺโถ, ปาทชาณุ กปฺปร หตฺถ สีสสงฺขาตานิ ปญฺจ องฺคานิ สมํ กตฺวา โอนาเมตฺวา อภิมุขํ ฐิเตน ปฐมํ วนฺทิตฺวาติ วุตฺตํ โหติฯ ยมฺปิ วทนฺติ ‘‘นวกตเรนุปาลิ ภิกฺขุนา วุฑฺฒตรสฺส ภิกฺขุโน ปาเท วนฺทนฺเตน อิเม ปญฺจ ธมฺเม อชฺฌตฺตํ อุปฏฺฐาเปตฺวา ปาทา วนฺทิตพฺพา’ติอาทิกํ (ปริ. 469) วินยปาฬิมาหริตฺวา เอกํสกรณอญฺชลิปคฺคหณปาทสมฺพาหนเปมคารวุปฏฺฐาปนวเสน ปญฺจปติฏฺฐิตวนฺทนา’’ติ, ตเมตฺถานธิปฺเปตํ ทูรโต วนฺทเน ยถาวุตฺตปญฺจงฺคสฺส อปริปุณฺณตฺตาฯ วนฺทนา เจตฺถ ปณมนา อญฺชลิปคฺคหณกรปุฏสมาโยโคฯ ‘‘ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา’’ติ จ กายปณาโม วุตฺโต, ‘‘มม สตฺถุโน’’ติอาทินา ปน วจีปณาโม, ตทุภยปุเรจรานุจรวเสน มโนปณาโมติฯ กามํ สพฺพาปิ ตถาคตสฺส ปฏิปตฺติ อนญฺญสาธารณา อจฺฉริยพฺภุตรูปาว, ตถาปิ คพฺโภกฺกนฺติ อภิชาติ อภินิกฺขมน อภิสมฺโพธิ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตน (สํ. นิ. 5.1081; ปฏิ. ม. 3.30) ยมกปาฏิหาริยเทโวโรหนานิ สเทวเก โลเก อติวิย สุปากฏานิ, น สกฺกา เกนจิ ปฏิพาหิตุนฺติ ตานิเยเวตฺถ อุทฺธฏานิฯ