‘‘อปิ นุ ตุมฺเห ปเรสํ สุภาสิตํ ทุพฺภาสิตํ อาชาเนยฺยาถา’’ติ อิมาย ปุจฺฉาย ‘‘โน เหตํ ภนฺเต’’ติ อยํ วิสฺสชฺชนา สเมติฯ กุปิโต หิ เนว พุทฺธปจฺเจกพุทฺธอริยสาวกานํ น มาตาปิตูนํ น ปจฺจตฺถิกานํ สุภาสิตทุพฺภาสิตสฺส อตฺถํ อาชานาติฯ ‘‘กตมญฺจ ตํ ภิกฺขเว, อปฺปมตฺตกํ…เป.… ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺยา’’ติ อิมาย ปุจฺฉาย ‘‘ปาณาติปาตํ ปหาย ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต’’ติอาทิกา อยํ วิสฺสชฺชนา สเมติฯ ภควา หิ อนุตฺตเรน ปาณาติปาตวิรมณาทิคุเณน สมนฺนาคโต, ตญฺจ โข สมาธิํ, ปญฺญญฺจ อุปนิธาย อปฺปมตฺตกํ โอรมตฺตกํ สีลมตฺตกํฯ ‘‘กตเม จ เต ภิกฺขเว, ธมฺมา คมฺภีรา ทุทฺทสา’’ติอาทิกาย ปุจฺฉาย ‘‘สนฺติ ภิกฺขเว, เอเก สมณพฺราหฺมณา ปุพฺพนฺตกปฺปิกา’’ติอาทิกา วิสฺสชฺชนา สเมติฯ สพฺพญฺญุตญฺญาณคุณา หิ อญฺญตฺร ตถาคตา อญฺเญสํ ญาเณน อลพฺภเนยฺยปติฏฺฐตฺตา คมฺภีรา ทุทฺทสา ทุรนุโพธา สนฺตา ปณีตา อตกฺกาวจรา นิปุณา ปณฺฑิตเวทนียาติ อิมินา นเยน วิสฺสชฺชนาย ปุจฺฉานุรูปตาวิจยนเมว อิธ สงฺคหคาถาย อภาวโต อนุคีติวิจโยติฯ อยํ ปทปญฺหาทิเอกาทสธมฺมวิจยนลกฺขโณ วิจยหาโร นามฯ วุตฺตญฺจ ‘‘ยํ ปุจฺฉิตญฺจ วิสฺสชฺชิตญฺจา’’ติอาทิ (เนตฺติ. 4.2)ฯ

ยุตฺติหารสํวณฺณนา

มมนฺติ สามินิทฺเทโส ยุชฺชติ สภาวนิรุตฺติยา ตถาปโยคทิสฺสนโต, อวณฺณสฺส จ ตทเปกฺขตฺตาฯ วาติ วิกปฺปนตฺถนิทฺเทโส ยุชฺชติ เนปาติกานมเนกตฺถตฺตา, เอตฺถ จ นิยมาภาวโตฯ ภิกฺขเวติ อามนฺตนนิทฺเทโส ยุชฺชติ ตทตฺเถเยว เอตสฺส ปโยคสฺส ทิสฺสนโต, เทสกสฺส จ ปฏิคฺคาหกาเปกฺขโตติ เอวมาทินา พฺยญฺชนโต จ –

สพฺเพน สพฺพํ อาฆาตาทีนมกรณํ ตาทิภาวาย สํวตฺตตีติ ยุชฺชติ อิฏฺฐานิฏฺเฐสุ สมปฺปวตฺติสพฺภาวโตฯ ยสฺมิํ สนฺตาเน อาฆาตาทโย อุปฺปนฺนา, ตนฺนิมิตฺตกา อนฺตรายา ตสฺเสว สมฺปตฺติวิพนฺธาย สํวตฺตนฺตีติ ยุชฺชติ กมฺมานํ สนฺตานนฺตเรสุ อสงฺกมนโตฯ