เมนู

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ทีฆนิกาเย

สีลกฺขนฺธวคฺคอภินวฏีกา

คนฺถารมฺภกถา

โย เทเสตฺวาน สทฺธมฺมํ, คมฺภีรํ ทุทฺทสํ วรํ;

ทีฆทสฺสี จิรํ กาลํ, ปติฏฺฐาเปสิ สาสนํฯ1ฯ

วิเนยฺยชฺฌาสเย เฉกํ, มหามติํ มหาทยํ;

นตฺวาน ตํ สสทฺธมฺมคณํ คารวภาชนํฯ2ฯ

สงฺคีติตฺตยมารุฬฺหา, ทีฆาคมวรสฺส ยา;

สํวณฺณนา ยา จ ตสฺสา, วณฺณนา สาธุวณฺณิตาฯ 3ฯ

อาจริยธมฺมปาล- ตฺเถเรเนวาภิสงฺขตา;

สมฺมา นิปุณคมฺภีร-ทุทฺทสตฺถปฺปกาสนาฯ4ฯ

กามญฺจ สา ตถาภูตา, ปรมฺปราภตา ปน;

ปาฐโต อตฺถโต จาปิ, พหุปฺปมาทเลขนาฯ5ฯ

สงฺเขปตฺตา จ โสตูหิ, สมฺมา ญาตุํ สุทุกฺกรา;

ตสฺมา สพฺรหฺมจารีนํ, ยาจนํ สมนุสฺสรํฯ6ฯ

โย’เนกเสตนาคินฺโท, ราชา นานารฏฺฐิสฺสโร;

สาสนโสธเน ทฬฺหํ, สทา อุสฺสาหมานโสฯ7ฯ

ตํ นิสฺสาย ‘‘มเมโสปิ, สตฺถุสาสนโชตเน;

อปฺเปว นามุปตฺถมฺโภ, ภเวยฺยา’’ติ วิจินฺตยํฯ8ฯ

วณฺณนํ อารภิสฺสามิ, สาธิปฺปายมหาปยํ;

อตฺถํ ตมุปนิสฺสาย, อญฺญญฺจาปิ ยถารหํฯ9ฯ

จกฺกาภิวุฑฺฒิกามานํ, ธีรานํ จิตฺตโตสนํ;

สาธุวิลาสินิํ นาม, ตํ สุณาถ สมาหิตาติฯ 10ฯ

คนฺถารมฺภกถาวณฺณนา

นานานยนิปุณคมฺภีรวิจิตฺรสิกฺขตฺตยสงฺคหสฺส พุทฺธานุพุทฺธสํวณฺณิตสฺส สทฺธาวหคุณสมฺปนฺนสฺส ทีฆาคมวรสฺส คมฺภีรทุรนุโพธตฺถทีปกํ สํวณฺณนมิมํ กโรนฺโต สกสมยสมยนฺตรคหนชฺโฌคาหนสมตฺโถ มหาเวยฺยากรโณยมาจริโย สํวณฺณนารมฺเภ รตนตฺตยปณามปโยชนาทิวิธานานิ กโรนฺโต ปฐมํ ตาว รตนตฺตยปณามํ กาตุํ ‘‘กรุณาสีตลหทย’’นฺติอาทิมาหฯ เอตฺถ จ สํวณฺณนารมฺเภ รตนตฺตยปณามกรณปฺปโยชนํ ตตฺถ ตตฺถ พหุธา ปปญฺเจนฺติ อาจริยาฯ ตถา หิ วณฺณยนฺติ –

‘‘สํวณฺณนารมฺเภ สตฺถริ ปณามกรณํ ธมฺมสฺส สฺวากฺขาตภาเวน สตฺถริ ปสาทชนนตฺถํ, สตฺถุ จ อวิตถเทสนภาวปฺปกาสเนน ธมฺเม ปสาทชนนตฺถํฯ ตทุภยปฺปสาทา หิ มหโต อตฺถสฺส สิทฺธิ โหตี’’ติ (ธ. ส. ฏี. 1-1)ฯ

อถ วา ‘‘รตนตฺตยปณามวจนํ อตฺตโน รตนตฺตยปฺปสาทสฺส วิญฺญาปนตฺถํ, ตํ ปน วิญฺญูนํ จิตฺตาราธนตฺถํ, ตํ อฏฺฐกถาย คาหณตฺถํ, ตํ สพฺพสมฺปตฺตินิปฺผาทนตฺถ’’นฺติฯ อถ วา ‘‘สํวณฺณนารมฺเภ รตนตฺตยวนฺทนา สํวณฺเณตพฺพสฺส ธมฺมสฺส ปภวนิสฺสยวิสุทฺธิปฏิเวทนตฺถํ, ตํ ปน ธมฺมสํวณฺณนาสุ วิญฺญูนํ พหุมานุปฺปาทนตฺถํ, ตํ สมฺมเทว เตสํ อุคฺคหณธารณาทิกฺกมลทฺธพฺพาย สมฺมาปฏิปตฺติยา สพฺพหิตสุขนิปฺผาทนตฺถ’’นฺติฯ อถ วา ‘‘มงฺคลภาวโต, สพฺพกิริยาสุ ปุพฺพกิจฺจภาวโต, ปณฺฑิเตหิ สมาจริตภาวโต, อายติํ ปเรสํ ทิฏฺฐานุคติอาปชฺชนโต จ สํวณฺณนายํ รตนตฺตยปณามกิริยา’’ติฯ