เตสํ ปน ยถา ปหานํ โหติ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘อห’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ‘‘นาหํ พุทฺโธ’’ติ วทนฺโตติ สาเฐยฺเยน วินา อุชุกเมว ‘‘อหํ พุทฺโธ น โหมี’’ติ วทนฺโตฯ จิตฺตทิฏฺฐิปฺปหาเนปิ เอเสว นโยฯ วิปเตยฺยาติ เอตฺถ วิ-สทฺโท ปฐเม วิกปฺเป อุปสคฺคมตฺตํ, ทุติเย ปน วิสรณตฺโถติ อาห ‘‘สตฺตธา วา ปน ผเลยฺยา’’ติฯ

[17] เอกํเสนาติ เอกนฺเตน, เอกนฺติกํ ปน วจนปริยายวินิมุตฺตํ โหตีติ อาห ‘‘นิปฺปริยาเยนา’’ติฯ โอธาริตาติ อวธาริตา นิยเมตฺวา ภาสิตาฯ วิคตรูเปนาติ อปคตสภาเวน ฯ เตนาห ‘‘วิคจฺฉิตสภาเวนา’’ติ, อิทฺธานุภาเวน อปนีตสกภาเวนฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อตฺตโน’’ติอาทิฯ

[18] ทฺวยํ คจฺฉตีติ ทฺวยคามินีฯ กีทิสํ ทฺวยนฺติ อาห ‘‘สรูเปนา’’ติอาทิฯ อยญฺหิ โส คณฺฑสฺสุปริโผฏฺฐพฺพาโทสํฯ

[19] อชิตสฺส ลิจฺฉวิเสนาปติสฺส มหานิรเย นิพฺพตฺติตฺวา ตโต อาคนฺตฺวา อเจลสฺส ปาถิกปุตฺตสฺส สนฺติเก ปโรทนํฯ อภาวาติ ปุพฺเพ วุตฺตปฺปการสฺส ปาฏิหาริยกรณสฺส อภาวาฯ ภควา ปน สนฺนิปติตปริสายํ ปสาทชนนตฺถํ ตทนุรูปํ ปาฏิหาริยมกาสิเยวฯ ยถาห ‘‘เตโชธาตุํ สมาปชฺชิตฺวา’’ติอาทิฯ

อิทฺธิปาฏิหาริยกถาวณฺณนา

[20] นิจยนํ ธนธญฺญานํ สญฺจยนํ นิจโย, ตตฺถ นิยุตฺตาติ เนจยิกา, คหปติ เอว เนจยิกา คหปติเนจยิกาฯ เอตฺตกานิ ชงฺฆสหสฺสานีติ ปริมาณาภาวโต สหสฺเสหิปิ อปริมาณคณนาฯ เตเนวาติ อิมสฺส วเสน สนฺนิปติตาย เอวํ มหติยา ปริสาย พนฺธนโมกฺขํ กาตุํ ลพฺภติ, เอเตเนว การเณนฯ

[21] จิตฺตุตฺราสภยนฺติ จิตฺตสฺส อุตฺราสนากาเรน ปวตฺตภยํ, น ญาณภยํ, นาปิ ‘‘ภายติ เอตสฺมา’’ติ เอวํ วุตฺตํ อารมฺมณภยํฯ ฉมฺภิตตฺตนฺติ เตเนว จิตฺตุตฺราสภเยน สกลสรีรสฺส ฉมฺภิตภาโวฯ