สาสนสฺส ปริโยสานทสฺสนตฺถนฺติ สาสนํ นาม นิปฺปริยายโต สตฺตติํส โพธิปกฺขิยธมฺมาฯ ตตฺถ เย สมถวิปสฺสนาสหคตา, เต สาสนสฺส อาทิ, มคฺคปริยาปนฺนา มชฺเฌ, ผลภูตา ปริโยสานํ, ตํทสฺสนตฺถํฯ เตนาห ‘‘สาสนสฺส หี’’ติอาทิฯ

ปุน เอตทานุตฺตริยํ ภนฺเตติ ยถารทฺธาย เทสนาย นิคมนํฯ วุตฺตสฺเสว อตฺถสฺส ปุน วจนญฺหิ นิคมนํ วุตฺตํฯ ตํ เทสนนฺติ ตํ กุสเลสุ ธมฺเมสุ เทสนาปฺปการํ, เทสนาวิธิํ, เทเสตพฺพญฺจ, สกลํ วา สมฺปุณฺณํ อนวเสสํ อภิชานาติ อภิวิสิฏฺเฐน ญาเณน ชานาติ, อเสสํ อภิชานนโต เอว อุตฺตริ อุปริ อภิญฺเญยฺยํ นตฺถิฯ อิโตติ ภควตา อภิญฺญาตโตฯ อญฺโญ ปรมตฺถวเสน ธมฺโม วา ปญฺญตฺติวเสน ปุคฺคโล วา อยํ นาม ยํ ภควา น ชานาตีติ อิทํ นตฺถิ น อุปลพฺภติ สพฺพสฺเสว สมฺมเทว ตุมฺเหหิ อภิญฺญาตตฺตาฯ กุสเลสุ ธมฺเมสุ อภิชานเน, เทสนายญฺจ ภควโต อุตฺตริตโร นตฺถิฯ

อายตนปณฺณตฺติเทสนาวณฺณนา

[146] อายตนปญฺญาปนาสูติ จกฺขาทีนํ, รูปาทีนญฺจ อายตนานํ สมฺโพธเนสุ, เตสํ อชฺฌตฺติกพาหิรวิภาคโต, สภาควิภาคโต, สมุทยโต, อตฺถงฺคมโต, อาหารโต, อาทีนวโต, นิสฺสรณโต จ เทสนายนฺติ อตฺโถฯ

คพฺภาวกฺกนฺติเทสนาวณฺณนา

[147] คพฺโภกฺกมเนสูติ คพฺภภาเวน มาตุกุจฺฉิยํ อวกฺกมเนสุ อนุปฺปเวเสสุ, คพฺเภ วา มาตุกุจฺฉิสฺมิํ อวกฺกมเนสุฯ ปวิสตีติ ปจฺจยวเสน ตตฺถ นิพฺพตฺเตนฺโต ปวิสนฺโต วิย โหตีติ กตฺวา วุตฺตํฯ ฐาตีติ สนฺตานฏฺฐิติยา ปวตฺตติ, ตถาภูโต จ ตตฺถ วสนฺโต วิย โหตีติ อาห ‘‘วสตี’’ติฯ ปกติโลกิยมนุสฺสานํ ปฐมา คพฺภาวกฺกนฺตีติ ปจุรมนุสฺสานํ คพฺภาวกฺกนฺติ เทสนาวเสน อิธ ปฐมาฯ ‘‘ทุติยา คพฺภาวกฺกนฺตี’’ติอาทีสุปิ เอวํ โยชนา เวทิตพฺพาฯ

อลเมวาติ ยุตฺตเมวฯ