[134] ลุทฺทาจารกมฺมขุทฺทาจารกมฺมุนาติ ปรวิเหฐนาทิลุทฺทาจารกมฺมุนา, นฬการทารุกมฺมาทิขุทฺทาจารกมฺมุนา จฯ สุทฺทนฺติ เอตฺถ สุ-อิติ สีฆตฺเถ นิปาโตฯ ทา-อิติ ครหณตฺเถติ อาห ‘‘สุทฺทํ สุทฺทํ ลหุํ ลหุํ กุจฺฉิตํ คจฺฉนฺตี’’ติฯ

[135] อหูติ กาลวิปลฺลาสวเสน วุตฺตนฺติ ทสฺเสนฺโต ‘‘โหติ โข’’ติ อาหฯ อิมินาติ ‘‘อิเมหิ โข, วาเสฏฺฐ, จตูหิ มณฺฑเลหิ สมณมณฺฑลสฺส อภินิพฺพตฺติ โหตี’’ติ อิมินา วจเนนฯ อิมํ ทสฺเสตีติ สมณมณฺฑลํ นาม…เป.… สุทฺธิํ ปาปุณนฺตีติ อิมํ อตฺถชาตํ ทสฺเสติฯ ยทิ อิเมหิ…เป.… อภินิพฺพตฺติ โหติ, เอวํ สนฺเต อิมาเนว จตฺตาริ มณฺฑลานิ ปธานานิ, สมณมณฺฑลํ อปฺปธานํ ตโต อภินิพฺพตฺตตฺตาติ? นยิทเมวนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘อิมานี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ สมณมณฺฑลํ อนุวตฺตนฺติ คุเณหิ วิสิฏฺฐภาวโตฯ คุโณ หิ วิญฺญูนํ อนุวตฺตนเหตุ, น โกลปุตฺติยํ, วณฺณโปกฺขรตา, วากฺกรณมตฺตํ วาฯ เตนาห ‘‘ธมฺเมเนว อนุวตฺตนฺติ, โน อธมฺเมนา’’ติฯ โส ธมฺโม จ โลกุตฺตโรว อธิปฺเปโต, เยน สํสารโต วิสุชฺฌติ, ตสฺมา สมณมณฺฑลนฺติ จ สาสนิกเมว สมณคณํ วทตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ เตนาห ‘‘สมณมณฺฑลญฺหี’’ติอาทิฯ

ทุจฺจริตาทิกถาวณฺณนา

[136] มิจฺฉาทิฏฺฐิวเสน สมาทินฺนกมฺมํ นาม ‘‘โก อนุพนฺธิตพฺโพฯ อโชตคฺคิโสฏฺฐิมิโส’’ติอาทินา ยญฺญวิธานาทิวเสน ปวตฺติตํ หิํสาทิปาปกมฺมํฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสฺสาติ ‘‘เอส สทฺธาธิคโต เทวยาโน, เยน ยนฺติ ปุตฺติโน วิโสกา’’ติอาทินา ปวตฺติตสฺส มิจฺฉาทิฏฺฐิสหคตกมฺมสฺสฯ สมาทานํ ตสฺส ตถา ปวตฺตนํ, ตสฺสา วา ทิฏฺฐิยา อุปคมนํฯ

[137] ทฺวยการีติ กุสลากุสลทฺวยสฺส กตฺตาฯ ตยิทํ ทฺวยํ ยสฺมา เอกชฺฌํ นปฺปวตฺตติ, ตสฺมา อาห ‘‘กาเลนา’’ติอาทิฯ เอกกฺขเณ อุภยวิปากทานฏฺฐานํ นาม นตฺถิ เอกสฺมิํ ขเณ จิตฺตทฺวยูปสญฺหิตาย สตฺตสนฺตติยา อภาวโตฯ ยถา ปน ทฺวยการิโน สุขทุกฺขปฏิสํเวทิตา สมฺภวติ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘เยน ปนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เอวํภูโตติ วิกลาวยโวฯ