เตนาห ‘‘มาตริ สมฺมา ปฏิปตฺติยา เอตํ นาม’’นฺติ ฯ ยา สมฺมา ปชฺชิตพฺเพ สมฺมา อปฺปฏิปตฺติ, โสปิ โทโส อคารวกิริยาทิภาวโตฯ วิปฺปฏิปตฺติยํ ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถีติ อาห ‘‘ตสฺสา อภาโว เจว ตปฺปฏิปกฺขตา จ อมตฺเตยฺยตา’’ติฯ กุเล เชฏฺฐานนฺติ อตฺตโน กุเล วุทฺธานํ มหาปิตุจูฬปิตุเชฏฺฐกภาติกาทีนํฯ

ทสวสฺสายุกสมยวณฺณนา

[103] ‘‘ย’’นฺติ อิมินา สมโย อามฏฺโฐ, ภุมฺมตฺเถ เจตํ ปจฺจตฺตวจนนฺติ อาห ‘‘ยสฺมิํ สมเย’’ติฯ อลํ ปติโนติ อลํปเตยฺยาฯ ตสฺสา ปริยตฺตตา ภริยาภาเวนาติ อาห ‘‘ทาตุํ ยุตฺตา’’ติฯ อคฺครสานีติ มธุรภาเวน, เภสชฺชภาเวน จ อคฺคภูตรสานิฯ

ทิปฺปิสฺสนฺตีติ ปฏิปกฺขภาเวน สมุชฺชลิสฺสนฺติฯ เตนาห ‘‘กุสลนฺติปิ น ภวิสฺสตี’’ติ ฯ อโห ปุริโสติ มาตาทีสุปิ อีทิโส, อญฺเญสํ เกสํ กิํ วิสฺสชฺเชสฺสติ, อโห เตชวปุริโสติฯ

เคเห มาตุคามํ วิยาติ อตฺตโน เคเห ทาสิภริยาภูตมาตุคามํ วิยฯ มิสฺสีภาวนฺติ มาตาทีสุ ภริยาย วิย จาริตฺตสงฺกรํฯ

พลวโกโปติ หนฺตุกามตาวเสน อุปฺปตฺติยา พลวโกโปฯ อาฆาเตตีติ อาหนติ, อตฺตโน กกฺขฬผรุสภาเวน จิตฺตํ วิพาธตีติ อตฺโถฯ นิสฺสยทหนรโส หิ โทโสฯ พฺยาปาเทตีติ วินาเสติ, มโนปทูสนโต มนสฺส ปโกปนโตฯ ติพฺพนฺติ ติกฺขํ, สา ปนสฺส ติกฺขตา สรีเร อวหนฺเตปิ สิเนหวตฺถุํ ลงฺฆิตฺวาปิ ปวตฺติยา เวทิตพฺพาติ อาห ‘‘ปิยมานสฺสปี’’ติอาทิฯ

[104] กปฺปวินาโส กปฺโป อุตฺตรปทโลเปน, อนฺตราว กปฺโป อนฺตรกปฺโปฯ ตณฺหาทิเภโท กปฺโป เอตสฺส อตฺถีติ กปฺโป, สตฺตโลโกติ อาห ‘‘อนฺตราว โลกวินาโส’’ติฯ สฺวายํ อนฺตรกปฺโป กติวิโธ, กถญฺจสฺส สมฺภโว, กิํ คติโกติ อนฺโตคธํ โจทนํ สนฺธายาห ‘‘อนฺตรกปฺโป จ นามา’’ติอาทิฯ โลภุสฺสทายาติ โลภาธิกาย ปชาย วตฺตมานายฯ

เอวํ จินฺตยิํสูติ ปุพฺเพ ยถานุสฺสวานุสฺสรเณน, อตฺตโน จ อายุวิเสสสฺส ลภนโตฯ คุมฺพลตาทีหิ คหนํ ฐานนฺติ คุมฺพลตาทีหิ สญฺฉนฺนตาย คหนภูตํ ฐานํฯ