นิพฺเพธภาคิยฉกฺกวณฺณนา

นิพฺเพโธ วุจฺจติ นิพฺพานํ มคฺคญาเณน นิพฺพิชฺฌิตพฺพฏฺเฐน, ปฏิวิชฺฌิตพฺพฏฺเฐนาติ อตฺโถฯ นิโรธานุปสฺสนาญาเณติ นิโรธานุปสฺสนาญาเณ นิสฺสยปจฺจยภูเต อุปฺปนฺนา สญฺญา, เตน สหคตาติ อตฺโถฯ

ฉกฺกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตกวณฺณนา

[330] สมฺปตฺติปฏิลาภฏฺเฐนาติ สีลสมฺปตฺติอาทีนํ สมฺมาสมฺโพธิปริโยสานานํ สมฺปตฺตีนํ ปฏิลาภาปนฏฺเฐน, สมฺปตฺตีนํ วา ปฏิลาโภ สมฺปตฺติปฏิลาโภ, ตสฺส การณํ สมฺปตฺติปฏิลาภฏฺโฐ, เตน สมฺปตฺติปฏิลาภฏฺเฐนฯ เตเนวาห ‘‘สมฺปตฺตีนํ ปฏิลาภการณโต’’ติฯ สทฺธาว อุภยหิตตฺถิเกหิ ธนายิตพฺพฏฺเฐน ธนํ สทฺธาธนํฯ เอตฺถาติ เอเตสุ ธเนสุฯ สพฺพเสฏฺฐํ สพฺเพสํ ปฏิลาภการณภาวโต, เตสญฺจ สํกิเลสวิโสธเนน มหาชุติกมหาวิปฺผารภาวาปาทนโตฯ เตนาห ‘‘ปญฺญาย หี’’ติอาทิฯ ตตฺถ ปญฺญาย ฐตฺวาติ กมฺมสฺสกตาปญฺญาย ปติฏฺฐาย สุจริตาทีนิ ปูเรตฺวา สคฺคูปคา โหนฺติฯ ตตฺถ เจว ปารมิตา ปญฺญาย จ ฐตฺวา สาวกปารมิญาณาทีนิ ปฏิวิชฺฌนฺติฯ

สมาธิํ ปริกฺขโรนฺติ อภิสงฺขโรนฺตีติ สมาธิปริกฺขารา, สมาธิสฺส สมฺภารภูตา สมฺมาทิฏฺฐิอาทโยฯ อิธ ปน สหการีการณภูตา อธิปฺเปตาติ อาห ‘‘สมาธิปริวารา’’ติฯ

อสตํ อสาธูนํ ธมฺมา เตสํ อสาธุภาวสาธนโตฯ อสนฺตาติ อสุนฺทรา คารยฺหาฯ เตนาห ‘‘ลามกา’’ติฯ ‘‘วิปสฺสกสฺเสว กถิตา’’ติ วตฺวา ตสฺส วิปสฺสนานิพฺพตฺติํ ทสฺเสตุํ ‘‘เตสุปี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ จตุนฺนมฺปิ หิ สจฺจานํ วิเสเสน ทสฺสนโต มคฺคปญฺญา สาติสยํ ‘‘วิปสฺสนา’’ติ วตฺตพฺพา, ตํสมงฺคี จ อริโย วิปสฺสนโกติฯ

สปฺปุริสานํ ธมฺมาติ สปฺปุริสานํเยว ธมฺมา, น อสปฺปุริสานํฯ ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติยา เอว หิ ธมฺมญฺญุอาทิภาโว , น ปาฬิธมฺมปฐนาทิมตฺเตนฯ ภาสิตสฺสาติ สุตฺตเคยฺยาทิภาสิตสฺส เจว ตทญฺญสฺส จ อตฺตตฺถปรตฺถโพธกสฺส ปทสฺสฯ