นตฺถิ เอตาสํ คเหตพฺพํ ปมาณนฺติ หิ อปฺปมาณา, อปฺปมาณา เอว อปฺปมญฺญาฯ

อปสฺสยิตพฺพฏฺเฐน อปสฺเสนานิ, อิธ ภิกฺขุ ยานิ อปสฺสาย ติสฺโส สิกฺขา สิกฺขิตุํ สมตฺโถ โหติ, เตสเมว อธิวจนํฯ ตานิ ปเนตานิ ปจฺจยานํ สงฺขาย เสวิตา อธิวาสนกฺขนฺติ, วชฺชนียวชฺชนํ, วิโนเทตพฺพวิโนทนญฺจฯ เตนาห ‘‘สงฺขาเยกํ อธิวาเสตี’’ติอาทิ ฯ ตตฺถ สมฺมเทว ขายติ อุปฏฺฐาติ ปฏิภาตีติ สงฺขา, ญาณนฺติ อาห ‘‘สงฺขายาติ ญาเณนา’’ติฯ สงฺขาย เสวิตา นาม ยํ เสวโต อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, กุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, ตสฺส เสวนาติ อาห ‘‘เสวิตพฺพยุตฺตกเมว เสวตี’’ติฯ อธิวาสนาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อนฺโต ปวิสิตุนฺติ อพฺภนฺตเร อตฺตโน จิตฺเต ปวตฺติตุํ น เทติฯ

อริยวํสจตุกฺกวณฺณนา

[309] วํส-สทฺโท ‘‘ปิฏฺฐิวํสํ อติกฺกมิตฺวา นิสีทตี’’ติอาทีสุ ทฺวินฺนํ ทฺวินฺนํ โคปานสีนํ สนฺธานฏฺฐาเน ฐเปตพฺพทณฺฑเก อาคโตฯ

‘‘วํโส วิสาโลว ยถา วิสตฺโต,

ปุตฺเตสุ ทาเรสุ จ ยา อเปกฺขา;

วํเส กฬีโรว อสชฺชมาโน,

เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป’’ติอาทีสุฯ (อป. 1.1.94);

อกณฺฑเกฯ ‘‘เภริสทฺโท มุทิงฺคสทฺโท วํสสทฺโท กํสตาฬสทฺโท’’ติอาทีสุ ตูริยวิเสเส, โย ‘‘เวณู’’ ติปิ วุจฺจติฯ ‘‘อภินฺเนน ปิฏฺฐิวํเสน มโต หตฺถี’’ติอาทีสุ หตฺถิอาทีนํ ปิฏฺฐิเวมชฺเฌ ปเทเสฯ ‘‘กุลวํสํ ฐเปสฺสามี’’ติอาทีสุ (ที. นิ. 3.267) กุลวํเสฯ ‘‘วํสานุรกฺขโก ปเวณีปาลโก’’ติอาทีสุ (วิสุทฺธิ. 1.42) คุณานุปุพฺพิยํ คุณานํ ปพนฺธปฺปวตฺติยํฯ อิธ ปน จตุปจฺจยสนฺโตสภาวนารามตาสงฺขาตคุณานํ ปพนฺเธ ทฏฺฐพฺโพฯ ตสฺส ปน วํสสฺส กุลนฺวยํ, คุณนฺวยญฺจ นิทสฺสนวเสน ทสฺเสตุํ ‘‘ยถา หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ขตฺติยวํโสติ ขตฺติยกุลนฺวโย ฯ เอเสว นโย เสสปเทสุปิฯ สมณวํโส ปน สมณตนฺติ สมณปเวณีฯ