ปลาปกถายาติ สมฺผปฺปลาปกถายฯ อนฺโตปวิฏฺฐหนุกา เอกโต, อุภโต วา สํกุจิตวิสุกาฯ วงฺกหนุกา เอกปสฺเสน กุฏิลวิสุกาฯ ปพฺภารหนุกา ปุรโต โอลมฺพมานวิสุกาฯ

[239] วิกิณฺณวจนา นาม สมฺผปฺปลาปิโน, ตปฺปฏิกฺเขเปน อวิกิณฺณวจนา มหาโพธิสตฺตาฯ วาจา เอว ตทตฺถาธิคมุปายตาย ‘‘พฺยาปฺปโถ’’ติ วุตฺตาติ อาห ‘‘อวิกิณฺณ…เป.… วจนปโถ อสฺสา’’ติฯ ‘‘ทฺวีหิ ทฺวีหี’’ติ นยิทํ อาเมฑิตวจนํ อสมานาธิกรณโต, อถ โข ทฺวีหิ ทิคุณตาทสฺสนนฺติ อาห ‘‘ทฺวีหิ ทฺวีหีติ จตูหี’’ติฯ ตสฺมา ‘‘ทฺวิทุคมา’’ติ จตุคมา วุตฺตาติ อาห ‘‘จตุปฺปทาน’’นฺติฯ ตถาสภาโวติ ยถาสฺส วุตฺตนเยน เกนจิ อปฺปธํสิยตา โหติ คุเณหิ, ตถาสภาโวฯ

สมทนฺตาทิลกฺขณวณฺณนา

[240] วิสุทฺธสีลาจารตาย ปริสุทฺธา สมนฺตโต สพฺพถา วา สุทฺธา ปุคฺคลา ปริวารา เอตสฺสาติ ปริสุทฺธปริวาโรฯ

[241] ปหาสีติ ตทงฺควเสน, วิกฺขมฺภนวเสน จ ปริจฺจชิฯ ติทิวํ ตาวติํสภวนํ ปุรํ นครํ เอเตสนฺติ ติทิวปุรา, ตาวติํสเทวา, เตสํ วโร ติทิวปุรวโร, อินฺโทฯ เตน ติทิวปุรวเรนฯ เตนาห ‘‘สกฺเกนา’’ติฯ ลปนฺติ กเถนฺติ เอเตนาติ ลปนํ, มุขนฺติ อาห ‘‘ลปนชนฺติ มุขช’’นฺติฯ สุฏฺฐุ ธวลตาย สุกฺกา, อีสกมฺปิ อสํกิลิฏฺฐตาย สุจิฯ สุนฺทรสณฺฐานตาย สุฏฺฐุ ภาวนโต, วิปสฺสนโต จ โสภนาฯ กามํ ชนานํ มนุสฺสานํ นิวาสนฏฺฐานาทิภาเวน ปติฏฺฐาภูโต เทสวิเสโส ‘‘ชนปโท’’ติ วุจฺจติ, อิธ ปน สปริวารจตุมหาทีปสญฺญิโต สพฺโพ ปเทโส ตถา วุตฺโตติ อาห ‘‘จกฺกวาฬปริจฺฉินฺโน ชนปโท’’ติฯ นนุ จ ยถาวุตฺโต ปเทโส สมุทฺทปริจฺฉินฺโน, น จกฺกวาฬปพฺพตปริจฺฉินฺโนติ? โส ปเทโส จกฺกวาฬปริจฺฉินฺโนปิ โหตีติ ตถา วุตฺตํ ฯ เย วา สมุทฺทนิสฺสิตา, จกฺกวาฬปาทนิสฺสิตา จ สตฺตา, เตสํ เต เต ปเทสา ปติฏฺฐาติ เตปิ สงฺคณฺหนฺโต ‘‘จกฺกวาฬปริจฺฉินฺโน’’ติ อโวจฯ จกฺกวาฬปริจฺฉินฺโนติ จ จกฺกวาเฬน ปริจฺฉินฺโนติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ ตสฺสาติ ตสฺส จกฺกวตฺติโนฯ