ปีติปาโมชฺเชน ปริปุณฺณสีโสติ ปีติยา, ปาโมชฺเชน จ สมฺปุณฺณปญฺญาสีโส พหุลํ โสมนสฺสสหคตญาณสมฺปยุตฺตจิตฺตสมงฺคี เอว หุตฺวา วิจรติฯ มหาปุริโสติ มหาปุริสชาติโกฯ

[231] พหุชนนฺติ สามิอตฺเถ อุปโยควจนนฺติ อาห ‘‘พหุชนสฺสา’’ติฯ ปริภุญฺชนฏฺเฐน ปฏิโภโค, อุปโยควตฺถุ ปฏิโภโค, ตสฺส หิตาติ ปฏิโภคิยาฯ เทสกาลํ ญตฺวา ตทุปกรณูปฏฺฐานาทิ เวยฺยาวจฺจกรา สตฺตาฯ อภิหรนฺตีติ พฺยาหรนฺติฯ ตสฺส ตสฺส เวยฺยาวจฺจสฺส ปฏิหรณโต ปวตฺตนกรณโต ปฏิหาโร, เวยฺยาวจฺจกโร, ตสฺส ภาโว ปฏิหารกนฺติ อาห ‘‘เวยฺยาวจฺจกรภาว’’นฺติฯ วิสวนํ วิสโว, กามกาโร วสิตา, โส เอตสฺส อตฺถีติ วิสวีติ อาห ‘‘จิณฺณวสี’’ติฯ

เอเกกโลมตาทิลกฺขณวณฺณนา

[232] อุปวตฺตตีติ อนุกูลภาวํ อุเปจฺจ วตฺตติฯ เตนาห ‘‘อชฺฌาสยํ อนุวตฺตตี’’ติฯ

เอเกกโลมลกฺขณนฺติ เอเกกสฺมิํ โลมกูเป เอเกกโลมตาลกฺขณํฯ เอเกเกหิ โลเมหีติ อญฺเญสํ สรีเร เอเกกสฺมิมฺปิ โลมกูเป อเนกานิปิ โลมานิ อุฏฺฐหนฺติ, น ตถาคตสฺสฯ เตหิ ปุน ปจฺเจกํ โลมกูเปสุ เอเกเกเหว อุปฺปนฺเนหิ กุณฺฑลาวตฺเตหิ ปทกฺขิณาวตฺตกชาเตหิ นิจิตํ วิย สรีรํ โหตีติ วุตฺตํ ‘‘เอเกกโลมูปจิตงฺควา’’ติฯ

จตฺตาลีสาทิลกฺขณวณฺณนา

[234] อภินฺทิตพฺพปริโสติ ปเรหิ เกนจิ สงฺคเหน สงฺคเหตฺวา, ยุตฺติการณํ ทสฺเสตฺวา วา น ภินฺทิตพฺพปริโสฯ

อปิสุณวาจายาติ อุปโยคตฺเถ สามิวจนํ, เปสุญฺญสฺส ปฏิปกฺขภูตํ กุสลกมฺมํฯ ปิสุณา วาจา เอตสฺสาติ ปิสุณวาโจ, ตสฺส ปิสุณวาจสฺส ปุคฺคลสฺสฯ อปริปุณฺณาติ จตฺตารีสโต อูนภาเวน น ปริปุณฺณาฯ วิรฬาติ สวิวราฯ