อุทฺธงฺคมนียาติ สุณนฺตานํ อุปรูปริ วิเสสํ คเมนฺตีติ อุทฺธงฺคมนียาฯ สงฺขาย อโธ ปิฏฺฐิปาทสมีเป เอว ปติฏฺฐิตตฺตา อโธสงฺขา ปาทา เอตสฺสาติ อโธสงฺขปาโทฯ สงฺขาติ จ โคปฺผกานมิทํ นามํฯ

[213] ธมฺมทานยญฺญนฺติ ธมฺมทานสงฺขาตํ ยญฺญํฯ

สุฏฺฐุ สณฺฐิตาติ สมฺมเทว สณฺฐิตาฯ ปิฏฺฐิปาทสฺส อุปริ ปกติองฺคุเลน จตุรงฺคุเล ชงฺฆาปเทเส นิคูฬฺหา อปญฺญายมานรูปา หุตฺวา ฐิตาติ อตฺโถฯ

เอณิชงฺฆลกฺขณวณฺณนา

[214] สิปฺปนฺติ สิกฺขิตพฺพฏฺเฐน ‘‘สิปฺป’’นฺติ ลทฺธนามํ สตฺตานํ ชีวิกาเหตุภูตํ อาชีววิธิํฯ ชีวิกตฺถํ, สตฺตานํ อุปการตฺถญฺจ เวทิตพฺพฏฺเฐน วิชฺชา, มนฺตสตฺถาทิฯ จรนฺติ เตน สุคติํ, สุขญฺจ คจฺฉนฺตีติ จรณํฯ กมฺมสฺสกตาญาณํ อุตฺตรปทโลเปน ‘‘กมฺม’’นฺติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘กมฺมนฺติ กมฺมสฺสกตาชานนปญฺญา’’ติฯ ตานิ เจวาติ ปุพฺเพ วุตฺตหตฺถิอาทีนิ เจวฯ สตฺต รตนานีติ มุตฺตาทีนิ สตฺต รตนานิฯ จ-สทฺเทน รญฺโญ อุปโภคภูตานํ วตฺถเสยฺยาทีนํ สงฺคโหฯ รญฺโญ อนุจฺฉวิกานีติ รญฺโญ ปริภุญฺชนโยคฺยานิฯ สพฺเพสนฺติ ‘‘ราชารหานี’’ติอาทินา วุตฺตานํ สพฺเพสํเยว เอกชฺฌํ คหณํฯ พุทฺธานํ ปริสา นาม โอธิโส อโนธิโส จ สมิตปาปา, ตถตฺถาย ปฏิปนฺนา จ โหตีติ วุตฺตํ ‘‘สมณานํ โกฏฺฐาสภูตา จตสฺโส ปริสา’’ติฯ

สิปฺปาทิวาจนนฺติ สิปฺปานํ สิกฺขาปนํฯ ปาฬิยมฺปิ หิ ‘‘วาเจตา’’ติ วาจนสีเสน สิกฺขาปนํ ทสฺสิตํฯ อุกฺกุฏิกาสนนฺติ ตํตํเวยฺยาวจฺจกรเณน อุกฺกุฏิกสฺส นิสชฺชาฯ ปโยชนวเสน เคหโต เคหํ คามโต คามํ ชงฺฆาโย กิลเมตฺวา เปสนํ ชงฺฆเปสนิกาฯ ลิขิตฺวา ปาติตํ วิย โหติ อปริปุณฺณภาวโตฯ อนุปุพฺพอุคฺคตวฏฺฏิตนฺติ โคปฺผกฏฺฐานโต ปฏฺฐาย ยาว ชาณุปฺปเทสา มํสูปจยสฺส อนุกฺกเมน สมนฺตโต วฑฺฒิตตฺตา อนุปุพฺเพน อุคฺคตํ หุตฺวา สุวฏฺฏิตํฯ เอณิชงฺฆลกฺขณนฺติ สณฺฐานมตฺเตน เอณิมิคชงฺฆาสทิสชงฺฆลกฺขณํฯ