เอเกกํ สตคุณํ กตฺวาติ อนนฺตาสุ โลกธาตูสุ ยตฺตกา สตฺตา, เตหิ สพฺเพหิ ปจฺเจกํ สตกฺขตฺตุํ กตานิ ทานาทิปุญฺญกมฺมานิ ยตฺตกานิ, ตโต เอเกกํ ปุญฺญกมฺมํ มหาสตฺเตน สตคุณํ กตํ ‘‘สต’’นฺติ อธิปฺเปตํ, ตสฺมา อิธ สต-สทฺโท พหุภาวปริยาโย, น สงฺขฺยาวจโนติ ทสฺเสติ ‘‘สตคฺฆิ สตํ เทวมนุสฺสา’’ติอาทีสุ วิยฯ เตนาห ‘‘ตสฺมา สตปุญฺญลกฺขโณติ อิมมตฺถํ โรจยิํสู’’ติฯ

อายตปณฺหิตาทิติลกฺขณวณฺณนา

[206] สรสจุติ นาม ชาตสฺส สตฺตสฺส ยาวชีวํ ชีวิตฺวา ปกติยา มรณํฯ อากฑฺฒชิยสฺส ธนุทณฺฑสฺส วิย ปาทานํ อนฺโตมุขํ กุฏิลตาย อนฺโตวงฺกปาทตาฯ พหิมุขํ กุฏิลตาย พหิวงฺกปาทตาฯ ปาทตลสฺส มชฺเฌ อูนตาย อุกฺกุฏิกปาทตาฯ อคฺคปาเทน ขญฺชนกา อคฺคโกณฺฑาฯ ปณฺหิปฺปเทเสน ขญฺชนกา ปณฺหิโกณฺฑาฯ อุนฺนตกาเยนาติ อโนนตภาเวน สมุสฺสิตสรีเรน ฯ มุฏฺฐิกตหตฺถาติ อาวุธาทีนํ คหณตฺถํ กตมุฏฺฐิหตฺถาฯ ผณหตฺถกาติ อญฺญมญฺญํ สํสฏฺฐงฺคุลิหตฺถาฯ อิทเมตฺถ กมฺมสริกฺขกนฺติ อิทํ อิเมสํ ติณฺณมฺปิ ลกฺขณานํ ตถาคตสฺส ทีฆายุกตาย ญาปกนิมิตฺตภาโว เอตฺถ อายตปณฺหิตา, ทีฆงฺคุลิตา พฺรหฺมุชุคตฺตตาติ เอตสฺมิํ ลกฺขณตฺตเย กมฺมสริกฺขกตฺตํฯ นิสฺสนฺทผลํ ปน อนนฺตรายตาทิ ทฏฺฐพฺพํฯ

[207] ภายิตพฺพวตฺถุนิมิตฺตํ อุปฺปชฺชมานมฺปิ ภยํ อตฺตสิเนหเหตุกํ ปหีนสิเนหสฺส ตทภาวโตติ อาห ‘‘ยถา มยฺหํ มรณโต ภยํ มม ชีวิตํ ปิย’’นฺติฯ สุจิณฺเณนาติ สุฏฺฐุ กตูปจิเตน สุจริตกมฺมุนาฯ

จวิตฺวาติ สคฺคโต จวิตฺวาฯ ‘‘สุชาตคตฺโต สุภุโช’’ติ อาทโย สรีราวยวคุณา อิเมหิ ลกฺขเณหิ อวินาภาวิโนติ ทสฺเสตุํ วุตฺตาฯ จิรยปนายาติ อตฺตภาวสฺส จิรกาลํ ปวตฺตนายฯ เตนาห ‘‘ทีฆายุกภาวายา’’ติฯ ตโตติ จกฺกวตฺตี หุตฺวา ยาปนโตฯ วสิปฺปตฺโตติ ฌานาทีสุ วสีภาวญฺเจว เจโตวสิภาวญฺจ ปตฺโต หุตฺวา, กถํ อิทฺธิภาวนาย อิทฺธิปาทภาวนายาติ อตฺโถฯ ยาเปติ จิรตรนฺติ โยชนาฯ

สตฺตุสฺสทตาลกฺขณวณฺณนา

[208] รโส ชาโต เอเตสนฺติ รสิตานิ, มหารสานิฯ เตนาห ‘‘รสสมฺปนฺนาน’’นฺติฯ ปิฏฺฐขชฺชกาทีนีติ ปูปสกฺขลิโมทกาทีนิฯ อาทิ-สทฺเทน ปน กทลิผลาทิํ สงฺคณฺหาติฯ ปิฏฺฐํ ปกฺขิปิตฺวา ปจิตพฺพปายสํ ปิฏฺฐปายสํฯ อาทิ-สทฺเทน ตถารูปโภชฺชยาคุอาทิํ สงฺคณฺหาติฯ