อปสาทนาวณฺณนา

โอฬาริกนฺติ วตฺถุวีติกฺกมสมตฺถตาวเสน ถูลํฯ กามํ กามราคปฏิฆาเยว อตฺถโต กามราคปฏิฆสํโยชนานิ, กามราคปฏิฆานุสยา จ, ตถาปิ อญฺโญเยว สํโยชนฏฺโฐ พนฺธนภาวโต, อญฺโญ อนุสยนฏฺโฐ อปฺปหีนภาเวน สนฺตาเน ถามคมนนฺติ กตฺวา, อิติ กิจฺจวิเสสวิสิฏฺฐเภเท คเหตฺวา ‘‘จตฺตาโร กิเลเส’’ติ จ วุตฺตํฯ เอเสว นโย อิตเรสุปิฯ อณุสหคเตติ อณุสภาวํ อุปคเตฯ ตพฺภาวตฺโถ หิ อยํ สหคต-สทฺโท ‘‘นนฺทิราคสหคตา’’ติอาทีสุ (ที. นิ. 2.400; ม. นิ. 1.91, 133, 460; 3.374; สํ. นิ. 5.1081; มหาว. 14; วิภ. 203; ปฏิ. ม. 1.34; 2.30) วิยฯ

ยถา อุปริมคฺคาธิคมนวเสน สจฺจสมฺปฏิเวโธ ปจฺจยาการปฏิเวธวเสน, เอวํ สาวกโพธิปจฺเจกโพธิสมฺมาสมฺโพธิอธิคมนวเสนปิ สจฺจสมฺปฏิเวโธ ปจฺจยาการปฏิเวธวเสเนวาติ ทสฺเสตุํ ‘‘กสฺมา จา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ สพฺพถาวาติ สพฺพปฺปกาเรเนว กิญฺจิปิ ปการํ อเสเสตฺวาติ อตฺโถฯ เย กตาภินีหารานํ มหาโพธิสตฺตานํ วีริยสฺส อุกฺกฏฺฐมชฺฌิมมุทุตาวเสน โพธิสมฺภารสมฺภรเณ กาลเภทา อิจฺฉิตา, เต ทสฺเสนฺโต ‘‘จตฺตาริ, อฏฺฐ, โสฬส วา อสงฺเขฺยยฺยานี’’ติ อาห, สฺวายมตฺโถ จริยาปิฏกวณฺณนาย คเหตพฺโพฯ สาวโก ปเทสญาเณ ฐิโตติ สาวโก หุตฺวา เสกฺขภาวโต ตตฺถาปิ ปเทสญาเณ ฐิโตฯ พุทฺธานํ กถาย ‘‘ตํ ตถาคโต อภิสเมตี’’ติอาทิกาย ปจฺจนีกํ โหติฯ อนญฺญสาธารณสฺส หิ วเสน พุทฺธานํ สีหนาโท, น อญฺญสาธารณสฺสฯ

‘‘วายมนฺตสฺเสวา’’ติ อิมินา วิเสสโต ญาณสมฺภารสมฺภรณํ ปญฺญาปารมิตาปูรณํ วทติฯ ตสฺส จ สพฺพมฺปิ ปุญฺญํ อุปนิสฺสโยฯ

‘‘เอส เทวมนุสฺสานํ, สพฺพกามทโท นิธิ;

ยํ ยเทวาภิปตฺเถนฺติ, สพฺพเมเตน ลพฺภตี’’ติฯ (ขุ. ปา. 8.10) –

หิ วุตฺตํฯ