เอตานิ ปากฏฏฺฐานานีติ เอตานิ ยถาวุตฺตานิ ภควโต เทสนาย ปากฏานิ เถรสฺส ปุญฺญกรณฏฺฐานานิฯ

ปฏิสนฺธิํ คเหตฺวาติ อมฺหากํ มหาโพธิสตฺตสฺส ปฏิสนฺธิคฺคหณทิวเส เอว ปฏิสนฺธิํ คเหตฺวาฯ

ติตฺถวาสาทิวณฺณนา

อุคฺคหณํ ปาฬิยา อุคฺคณฺหนํฯ สวนํ อตฺถสวนํฯ ปริปุจฺฉนํ คณฺฐิฏฺฐาเนสุ อตฺถปริปุจฺฉนํฯ ธารณํ ปาฬิยาปิ ปาฬิอตฺถสฺสปิ จิตฺเต ฐปนํฯ สพฺพญฺเจตํ อิธ ปฏิจฺจสมุปฺปาทวเสน เวทิตพฺพํฯ

โสตาปนฺนานญฺจ…เป... อุปฏฺฐาติตตฺถ สมฺโมหวิทฺธํสเนน ‘‘ยํ กิญฺจิ สมุทยธมฺมํ, สพฺพํ ตํ นิโรธธมฺม’’นฺติ (ที. นิ. 1.298; สํ. นิ. 5.1081; มหาว. 16; จูฬนิ. 4, 7, 8) อตฺตปจฺจกฺขวเสน อุปฏฺฐานโตฯ นามรูปปริจฺเฉโทติ สห ปจฺจเยน นามรูปสฺส ปริจฺฉิชฺช อวโพโธฯ

ปฏิจฺจสมุปฺปาทคมฺภีรตาวณฺณนา

‘‘อตฺถคมฺภีรตายา’’ติอาทินา สงฺเขปโต วุตฺตมตฺถํ วิวริตุํ ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ชาติปจฺจยสมฺภูตสมุทาคตฏฺโฐติ ชาติปจฺจยโต สมฺภูตํ หุตฺวา สหิตสฺส อตฺตโน ปจฺจยานุรูปสฺส ชรามรณสฺส อุทฺธํ อุทฺธํ อาคตภาโว, อนุปวตฺตตฺโถติ อตฺโถฯ อถ วา สมฺภูตฏฺโฐ จ สมุทาคตฏฺโฐ จ สมฺภูตสมุทาคตฏฺโฐฯ ‘‘น ชาติโต ชรามรณํ น โหติ,’’ น จ ชาติํ วินา ‘‘อญฺญโต โหตี’’ติ หิ ชาติปจฺจยสมฺภูตฏฺโฐ วุตฺโต, อิตฺถญฺจ ชาติโต สมุทาคจฺฉตีติ ชาติปจฺจยสมุทาคตฏฺโฐ, ยา ยา ชาติ ยถา ยถา ปจฺจโย โหติ, ตทนุรูปปาตุภาโวติ อตฺโถฯ โส อนุปจิตกุสลสมฺภารานํ ญาณสฺส ตตฺถ อปฺปติฏฺฐตาย อคาธฏฺเฐน คมฺภีโรฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ

อวิชฺชาย สงฺขารานํ ปจฺจยฏฺโฐติ เยนากาเรน ยทวตฺถา อวิชฺชา สงฺขารานํ ปจฺจโย โหติฯ