เทวตาโรจนวณฺณนา

[91] เอตฺตาวตาติ เอตฺตเกน สุตฺตปเทเสนฯ ตตฺถาปิ จ อิมินา…เป.… กถเนน สุปฺปฏิวิทฺธภาวํ ปกาเสตฺวาติ โยชนาฯ จ-สทฺโท พฺยติเรกตฺโถ, เตน อิทานิ วุจฺจมานตฺถํ อุลฺลงฺเคติฯ เอกมิทาหนฺติ เอกํ อหํฯ อิทํ-สทฺโท นิปาตมตฺตํฯ อาทิ-สทฺเทน ‘‘ภิกฺขเว สมย’’นฺติ เอวมาทิ ปาโฐ สงฺคหิโตฯ อหํ ภิกฺขเว เอกํ สมยนฺติ เอวํ เปตฺถ ปทโยชนาฯ

สุภควเนติ สุภคตฺตา สุภคํ, สุนฺทรสิริกตฺตา , สุนฺทรกามตฺตา วาติ อตฺโถฯ สุภคญฺหิ ตํ สิริสมฺปตฺติยา, สุนฺทเร เจตฺถ กาเม มนุสฺสา ปตฺเถนฺติฯ พหุชนกนฺตตายปิ ตํ สุภคํฯ วนยตีติ วนํ, อตฺตสมฺปตฺติยา อตฺตนิ สิเนหํ อุปฺปาเทตีติ อตฺโถฯ วนุเต อิติ วา วนํ, อตฺตสมฺปตฺติยา เอว ‘‘มํ ปริภุญฺชถา’’ติ สตฺเต ยาจติ วิยาติ อตฺโถฯ สุภคญฺจ ตํ วนญฺจาติ สุภควนํ, ตสฺมิํ สุภควเนฯ อฏฺฐกถายํปน กิํ อิมินา ปปญฺเจนาติ ‘‘เอวํ นามเก วเน’’ติ วุตฺตํฯ กามํ สาลรุกฺโขปิ ‘‘สาโล’’ติ วุจฺจติ, โย โกจิ รุกฺโขปิ วนปฺปติ เชฏฺฐกรุกฺโขปิฯ อิธ ปน ปจฺฉิโม เอว อธิปฺเปโตติ อาห ‘‘วนปฺปติเชฏฺฐกสฺส มูเล’’ติฯ มูลสมุคฺฆาตวเสนาติ อนุสยสมุจฺฉินฺทนวเสนฯ

น วิหายนฺตีติ อกุปฺปธมฺมตาย น วิชหนฺติฯ ‘‘น กญฺจิ สตฺตํ ตปนฺตีติ อตปฺปา’’ติ อิทํ เตสุ ตสฺสา สมญฺญาย นิรุฬฺหตาย วุตฺตํ, อญฺญถา สพฺเพปิ สุทฺธาวาสา น กญฺจิ สตฺตํ ตปนฺตีติ อตปฺปา นาม สิยุํฯ ‘‘น วิหายนฺตี’’ติอาทินิพฺพจเนสุปิ เอเสว นโยฯ สุนฺทรทสฺสนาติ ทสฺสนียาติ อยมตฺโถติ อาห ‘‘อภิรูปา’’ติอาทิฯ สุนฺทรเมเตสํ ทสฺสนนฺติ โสภนเมเตสํ จกฺขุนา ทสฺสนํ, วิญฺญาเณน ทสฺสนํ ปีติ อตฺโถฯ สพฺเพ เหว…เป.… เชฏฺฐา ปญฺจโวการภเว ตโต วิสิฏฺฐานํ อภาวโตฯ

สตฺตนฺนํ พุทฺธานํ วเสนาติ สตฺตนฺนํ สมฺมาสมฺพุทฺธานํ อปทานวเสนฯ อวิเหหิ อชฺฌิฏฺเฐน เอเกน อวิหาพฺรหฺมุนา กถิตา เตหิ สพฺเพหิ กถิตา นาม โหนฺตีติ วุตฺตํ ‘‘ตถา อวิเหหี’’ติฯ เอเสว นโย เสเสสุปิฯ เตนาห ภควา ‘‘เทวตา มํ เอตทโวจุ’’นฺติฯ