สรณคมนวณฺณนา

[437] อภิรทฺโธติ อาราธิตจิตฺโต, สาสนสฺส อาราธิตจิตฺตตา ปสีทนวเสนาติ อาห ‘‘อภิปฺปสนฺโน’’ติฯ ปญฺหุปฏฺฐานานีติ ปญฺเหสุ อุปฏฺฐานานิ มยา ปุจฺฉิตตฺเถสุ ตุมฺหากํ วิสฺสชฺชนวเสน ญาณุปฏฺฐานานิฯ

ยญฺญกถาวณฺณนา

[438] สงฺฆาตนฺติ สํ-สทฺโท ปทวฑฺฒนมตฺตนฺติ อาห ‘‘ฆาต’’นฺติฯ วิปากผเลนาติ สทิสผเลนฯ มหปฺผโล น โหติ ควาทิปาณฆาเตน อุปกฺกิลิฏฺฐภาวโตฯ คุณานิสํเสนาติ อุทฺทยผเลนฯ อานุภาวชุติยาติ ปฏิปกฺขวิคมนชนิเตน สภาวสงฺขาเตน เตเชนฯ น มหาชุติโก โหติ อปริสุทฺธภาวโตฯ วิปากวิปฺผารตายาติ วิปากผลสฺส วิปุลตาย, ปาริปูริยาติ อตฺโถฯ ทุฏฺฐุเขตฺเตติ อุสภาทิโทเสหิ ทูสิตเขตฺเต, ตํ ปน วปฺปาภาวโต อสารํ โหตีติ อาห ‘‘นิสฺสารเขตฺเต’’ติฯ ทุพฺภูเมติ กุจฺฉิตภูมิภาเค, สฺวาสฺส กุจฺฉิตภาโว อสารตาย วา สิยา นินฺนตาทิโทสวเสน วาฯ ตตฺถ ปฐโม ปกฺโข ปฐมปเทน ทสฺสิโตติ อิตรํ ทสฺเสนฺโต ‘‘วิสมภูมิภาเค’’ติ อาหฯ ทณฺฑาภิฆาตาทินา ฉินฺนภินฺนานิฯ ปูตีนีติ โคมยเลปทานาทิสุเขน อสุกฺขาปิตตฺตา ปูติภาวํ คตานิฯ ตานิ ปน ยสฺมา สารวนฺตานิ น โหนฺติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘นิสฺสารานี’’ติฯ วาตาตปหตานีติ วาเตน จ อาตเปน จ วินฏฺฐพีชสามตฺถิยานิฯ เตนาห ‘‘ปริยาทินฺนเตชานี’’ติฯ ยํ ยถาชาตวีหิอาทิคเตน ตณฺฑุเลน องฺกุรุปฺปาทนโยคฺยพีชสามตฺถิยํ, ตํ ตณฺฑุลสาโร, ตสฺส อาทานํ คหณํ ตถาอุปฺปชฺชนเมวฯ เอตานิ ปน พีชานิ น ตาทิสานิ ขณฺฑาทิโทสวนฺตตายฯ ธาราย เขตฺเต อนุปฺปเวสนํ นาม วสฺสนเมว, ตํ ปฏิกฺเขปวเสน ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘น สมฺมา วสฺเสยฺยา’’ติฯ องฺกุรมูลปตฺตาทีหีติ เจตฺถ องฺกุรกนฺทาทีหิ อุทฺธํ วุทฺธิํ, มูลชฏาทีหิ เหฏฺฐา วิรุฬฺหิํ, ปตฺตปุปฺผาทีหิ สมนฺตโต จ เวปุลฺลนฺติ โยชนาฯ

อปรูปฆาเตนาติ ปเรสํ วิพาธเนนฯ อุปฺปนฺนปจฺจยโตติ นิพฺพตฺติตฆาสจฺฉาทนาทิเทยฺยธมฺมโตฯ ควาทิฆาเตนปิ หิ ตตฺถ ปฏิคฺคาหกานํ ฆาโส สงฺกียติฯ