เมนู

ทฺเวสตฺถวาหอุปมาวณฺณนา

[430] หริตกปตฺตนฺติ หริตพฺพปตฺตํ, อปฺปปตฺตนฺติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘อนฺตมโส’’ติอาทิฯ สนฺนทฺธธนุกลาปนฺติ เอตฺถ กลาปนฺติ ตูณีรมาห, ตญฺจ สนฺนยฺหโต ธนุนา วินา น สนฺนยฺหตีติ อาห ‘‘สนฺนทฺธธนุกลาป’’นฺติฯ อาสิตฺโตทกานิ วฏุมานีติ คมนมคฺคา เจว ตํตํอุทกมคฺคา จ สมฺมเทว เทเวน ผุฏฺฐตฺตา ตหํ ตหํ ปคฺฆริตอุทก สนฺทมานอุทกาฯ เตนาห ‘‘ปริปุณฺณสลิลา มคฺคา จ กนฺทรา จา’’ติฯ

ยถาภเตนาติ สกเฏสุ ยถาฐปิเตน, ยถา ‘‘อมฺม อิโต กโรหี’’ติ วุตฺเต ฐเปสีติ อตฺโถ กรณกิริยาย กิริยาสามญฺญวาจีภาวโตฯ ตสฺมา ยถาโรปิเตน, ยถาคหิเตนาติ อตฺโถ วุตฺโตฯ

อกฺขธุตฺตกอุปมาวณฺณนา

[434] ปราชยคุฬนฺติ เยน คุเฬน, ยาย สลากาย ฐิตาย จ ปราชโย โหติ, ตํ อทสฺสนํ คเมนฺโต คิลติฯ ปชฺโชหนนฺติ ปกาเรหิ ชุหนกมฺมํฯ ตํ ปน พลิทานวเสน กรียตีติ อาห ‘‘พลิกมฺม’’นฺติฯ

สาณภาริกอุปมาวณฺณนา

[436] คามปตฺตนฺติ คาโม เอว หุตฺวา อาปชฺชิตพฺพํ, สุญฺญภาเวน อนาวสิตพฺพํฯ เตนาห ‘‘วุฏฺฐิตคามปเทโส’’ติฯ คามปทนฺติ ยถา ปุริสสฺส ปาทนิกฺขิตฺตฏฺฐานํ อธิคตปริจฺเฉทํ ‘‘ปท’’นฺติ วุจฺจติ, เอวํ คามวาสีหิ อาวสิตฏฺฐานํ อธิคตนิวุตฺถาคารํ ‘‘คามปท’’นฺติ วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘อยเมวตฺโถ’’ติฯ สุสนฺนทฺโธติ สุเขน คเหตฺวา คมนโยคฺยตาวเสน สุฏฺฐุ สชฺชิโตฯ ตํ ปน สุสชฺชนํ สุฏฺฐุ พนฺธนวเสเนวาติ อาห ‘‘สุพทฺโธ’’ติฯ

อยาทีนมฺปิ โลหภาเว สติปิ โลห-สทฺโท สาสเน ตมฺพโลเห นิรุฬฺโหติ อาห ‘‘โลหนฺติ ตมฺพโลห’’นฺติฯ