สมิติ สงฺคติ สนฺนิปาโต สมโย, มหนฺโต สมโย มหาสมโยติ อาห ‘‘มหาสมูโห’’ติ ฯ ปวทฺธํ วนํ ปวนนฺติ อาห ‘‘วนสณฺโฑ’’ติฯ เทวฆฏาติ เทวสมูหาฯ

สมาทหํสูติ สมาทหิตํ โลกุตฺตรสมาธินา สุฏฺฐุ อปฺปิตํ อกํสุ, ยถาสมาหิตํ ปน สมาธินา โยชิตํ นาม โหตีติ วุตฺตํ ‘‘สมาธินา โยเชสุ’’นฺติฯ สพฺเพสํ โคมุตฺตวงฺกาทีนํ ทูรสมูหนิตตฺตา สพฺเพ…เป.… อกริํสุฯ นยติ อสฺเส เอเตหีติ เนตฺตานิ, โยตฺตานิฯ อวีถิปฏิปนฺนานํ อสฺสานํ วีถิปฏิปาทนํ รสฺมิคฺคหเณน ปโหตีติ ‘‘สพฺพโยตฺตานิ คเหตฺวา อโจเทนฺโต’’ติ วตฺวา ตํ ปน อโจทนํ อวารณํ เอวาติ อาห ‘‘อโจเทนฺโต อวาเรนฺโต’’ติฯ

ยถา ขีลํ ภิตฺติยํ วา ภูมิยํ วา อาโกฏิตํ ทุนฺนีหรณํ, ยถา จ ปลิฆํ นครปฺปเวสนิวารณํ, ยถา จ อินฺทขีลํ คมฺภีรเนมิ สุนิขาตํ ทุนฺนีหรณํ, เอวํ ราคาทโย สตฺตสนฺตานโต ทุนฺนีหรณา, นิพฺพานนครปฺปเวสนิวารณา จาติ เต ‘‘ขีลํ, ปลิฆํ, อินฺทขีล’’นฺติ จ วุตฺตาฯ ตณฺหาเอชาย อภาเวน อเนชา ปรมสนฺตุฏฺฐภาเวน จาตุทฺทิสตฺตา อปฺปฏิหตจาริกํ จรนฺติฯ

คตาเสติ คตา เอว, น ปน คมิสฺสนฺติ ปรินิฏฺฐิตสรณคมนตฺตาติ ฯ โลกุตฺตรสรณคมนํ อธิปฺเปตนฺติ อาห ‘‘นิพฺเพมติกสรณคมเนน คตา’’ติฯ เต หิ นิยเมน อปายภูมิํ น คมิสฺสนฺติ, เทวกายญฺจ ปริปูเรสฺสนฺติฯ เย ปน โลกิเยน สรณคมเนน พุทฺธํ สรณํ คตาเส, น เต คมิสฺสนฺติ อปายภูมิํ, สติ จ ปจฺจยนฺตรสมวาเย ปหาย มานุสํ เทหํ, เทวกายํ ปริปูเรสฺสนฺตีติ อยเมตฺถ อตฺโถฯ

เทวตาสนฺนิปาตวณฺณนา

[333] เอเตสนฺติ เทวตาสนฺนิปาตานํฯ อิทานีติ อิมสฺมิํ กาเลฯ พุทฺธานนฺติ อญฺเญสํ พุทฺธานํ อภาวาฯ จิตฺตกลฺลตา จิตฺตมทฺทวํฯ

กิํ ปน ภควตาว มหนฺเต เทวตาสมาคเม เตสํ นามโคตฺตํ กเถตุํ สกฺกาติ? อาม สกฺกาติ ทสฺเสตุํ ‘‘พุทฺธา นาม มหนฺตา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ