เมนู

โควินฺทพฺราหฺมณวตฺถุวณฺณนา

[304] ยาว ทีฆรตฺตนฺติ ยาว ปริมาณโต, อปริมิตกาลปริทีปนเมตนฺติ อาห ‘‘เอตฺตกนฺติ…เป.… อติจิรรตฺต’’นฺติฯ มหาปญฺโญว โส ภควาติ เตน พฺรหฺมุนา อนุมติปุจฺฉาวเสน เทวานํ วุตฺตนฺติ ทสฺเสนฺโต ‘‘มหาปญฺโญว โส ภควาฯ โนติ กถํ ตุมฺเห มญฺญถา’’ติ อาหฯ สยเมเวตํ ปญฺหํ พฺยากาตุกาโม ‘‘ภูตปุพฺพํ โภ’’ติ อาทิํ อาหาติ สมฺพนฺโธฯ เอวํ ปน พฺยากโรนฺเตน อตฺถโต อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต นาม โหตีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘อนจฺฉริยเมต’’นฺติ อาทิมาหฯ ติณฺณํ มารานนฺติ กิเลสาภิสงฺขารเทวปุตฺตมารานํฯ ‘‘อนจฺฉริยเมต’’นฺติ วุตฺตเมวตฺถํ นิคมนวเสน ‘‘กิเมตฺถ อจฺฉริย’’นฺติ ปุนปิ วุตฺตํฯ

รญฺโญ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกอตฺถานํ ปุโร ธานโต ปุเร ปุเร สํวิธานโต ปุโรหิโตติ อาห ‘‘สพฺพกิจฺจานิ อนุสาสนปุโรหิโต’’ติฯ โควินฺทิยาภิเสเกนาติ โควินฺทสฺส ฐาเน ฐปนาภิเสเกนฯ ตํ กิร ตสฺส พฺราหฺมณสฺส กุลปรมฺปราคตํ ฐานนฺตรํฯ โชติตตฺตาติ อาวุธานํ โชติตตฺตาฯ ปาลนสมตฺถตายาติ รญฺโญ, อปริมิตสฺส จ สตฺตกายสฺส อนตฺถโต ปริปาลนสมตฺถตายฯ

สมฺมา โวสฺสชฺชิตฺวาติ สุฏฺฐุ ตสฺเสวาคารวภาเวน วิสฺสชฺชิตฺวา นิยฺยาเตตฺวาฯ ตํ ตมตฺถํ กิจฺจํ ปสฺสตีติ อตฺถทโสฯ

[305] ภวนํ วฑฺฒนํ ภโว, ภวติ เอเตนาติ วา ภโว, วฑฺฒิการณํ สนฺธิวเสน ม-การาคโม, โอ-การสฺส จ อ-การาเทสํ กตฺวา ‘‘ภวมตฺถู’’ติ วุตฺตํฯ ภวนฺตํ โชติปาลนฺติ ปน สามิอตฺเถ อุปโยควจนนฺติ อาห ‘‘โภโต’’ติฯ มา ปจฺจพฺยาหาสีติ มา ปฏิกฺขิปีติ อตฺโถฯ โส ปน ปฏิกฺเขโป ปฏิวจนํ โหตีติ อาห ‘‘มา ปฏิพฺยาหาสี’’ติฯ อภิสมฺโภสีติ กมฺมนฺตานํ สํวิธาเน สมตฺโถ โหตีติ อาห ‘‘สํวิทหิตฺวา’’ติฯ ภวาภวํ, ปญฺญญฺจ วินฺทิ ปฏิลภีติ โควินฺโท, มหนฺโต โควินฺโท มหาโควินฺโทฯ ‘‘โค’’ติ หิ ปญฺญาเยตํ อธิวจนํ คจฺฉติ อตฺเถ พุชฺฌตีติฯ