สมธิกานิ เอเกน วสฺเสนฯ ญายนฺติ เอเตน จตุสจฺจธมฺมํ ยาถาวโต ปฏิวิชฺฌนฺตีติ ญาโย, โลกุตฺตรมคฺโคติ อาห ‘‘อริยมคฺคธมฺมสฺสา’’ติฯ ปทิสฺสติ เอเตน อริยมคฺโค ปจฺจกฺขโต ทิสฺสตีติ ปเทโส, วิปสฺสนาติ วุตฺตํ ‘‘ปเทเส วิปสฺสนามคฺเค’’ติฯ สมโณปีติ เอตฺถ ปิ-สทฺโท ‘‘ปเทสวตฺตี’’ติ เอตฺถาปิ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺโพติ อาห ‘‘ปเทสวตฺติ…เป.… นตฺถีติ วุตฺตํ โหตี’’ติฯ

[215] โสติ ตถาวุตฺโต อนฺเตวาสีฯ เตนาติ อาจริเยนฯ อตฺตโน ฐาเน ฐปิโต โหติ ปรปพฺพาชนาทีสุ นิยุตฺตตฺตาฯ

สกฺขิสาวโกติ ปจฺจกฺขสาวโก, สมฺมุขสาวโกติ อตฺโถฯ ภควติ ธรมาเนติ ธรมานสฺส ภควโต สนฺติเกฯ เสสทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ สพฺโพปิ โสติ สพฺโพ โส ติวิโธปิฯ อยํ ปน อรหตฺตํ ปตฺโต, ตสฺมา ปริปุณฺณคตาย มตฺถกปฺปตฺโต ปจฺฉิโม สกฺขิสาวโกติฯ

ปญฺจมภาณวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ตถาคตปจฺฉิมวาจาวณฺณนา

[216] ตนฺติ ภิกฺขุสงฺฆสฺส โอวาทกงฺคํ ทสฺเสตุํ…เป.… วุตฺตํ ธมฺมสงฺคาหเกหีติ อธิปฺปาโยฯ สุตฺตาภิธมฺมสงฺคหิตสฺส ธมฺมสฺส อติสชฺชนํ สมฺโพธนํ เทสนา, ตสฺเสว ปการโต ญาปนํ เวเนยฺยสนฺตาเน ฐปนํ ปญฺญาปนนฺติ ‘‘ธมฺโมปิ เทสิโต เจว ปญฺญตฺโต จา’’ติ วุตฺตํฯ ตถา วินยตนฺติสงฺคหิตสฺส กายวาจานํ วินยนโต ‘‘วินโย’’ติ ลทฺธาธิวจนสฺส อตฺถสฺส อติสชฺชนํ สมฺโพธนํ เทสนา, ตสฺเสว ปการโต ญาปนํ อสงฺกรโต ฐปนํ ปญฺญาปนนฺติ ‘‘วินโยปิ เทสิโต เจว ปญฺญตฺโต จา’’ติ วุตฺตํฯ อธิสีลสิกฺขานิทฺเทสภาเวน สาสนสฺส มูลภูตตฺตา วินโย ปฐมํ สิกฺขิตพฺโพติ ตํ ตาว อยมุทฺเทสํ สรูปโต ทสฺเสนฺโต ‘‘มยา หิ โว’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ สตฺตาปตฺติกฺขนฺธวเสนาติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ อวีติกฺกมนียตาวเสน ฯ สตฺถุกิจฺจํ สาเธสฺสติ ‘‘อิทํ โว กตฺตพฺพํ, อิทํ โว น กตฺตพฺพ’’นฺติ กตฺตพฺพากตฺตพฺพสฺส วิภาเคน อนุสาสนโตฯ