มหาสุทสฺสนสุตฺตเทสนาวณฺณนา

[210] ขุทฺทก-สทฺโท ปติรูปวาจี, ก-สทฺโท อปฺปตฺโถติ อาห ‘‘ขุทฺทกนครเกติ นครปติรูปเก สมฺพาเธ ขุทฺทกนครเก’’ติฯ ธุปรวิสาลสณฺฐานตาย ตํ ‘‘อุชฺชงฺคลนครก’’นฺติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘วิสมนครเก’’ติฯ อญฺเญสํ มหานครานํ เอกเทสปฺปมาณตาย สาขาสทิเสฯ เอตฺถ จ ‘‘ขุทฺทกนครเก’’ติ อิมินา ตสฺส นครสฺส อปฺปกภาโว วุตฺโต, ‘‘อุชฺชงฺคลนครเก’’ติ อิมินา ภูมิวิปตฺติยา นิหีนภาโว, ‘‘สาขานครเก’’ติ อิมินา อปฺปธานภาโวฯ สารปฺปตฺตาติ วิภวสาราทินา สารมหตฺตํ ปตฺตาฯ

กหาปณสกฏนฺติ เอตฺถ ‘‘ทฺวิกุมฺภํ สกฏํฯ กุมฺโภ ปน ทสมฺพโณ’’ติ วทนฺติฯ ทฺเว ปวิสนฺตีติ ทฺเว กหาปณสกฏานิ ทฺเว อายวเสน ปวิสนฺติฯ

สุภิกฺขาติ สุลภาหารา, สุนฺทราหารา จฯ เตนาห ‘‘ขชฺชโภชฺชสมฺปนฺนา’’ติฯ สทฺทํ กโรนฺเตติ รวสารินา ตุฏฺฐภาเวน โกญฺจนาทํ กโรนฺเตฯ อวิวิตฺตาติ อสุญฺญา, กทาจิ รโถ ปฐมํ คจฺฉติ, ตํ อญฺโญ อนุพนฺธนฺโต คจฺฉติ, กทาจิ ทุติยํ วุตฺตรโถ ปฐมํ คจฺฉติ, อิตโร ตํ อนุพนฺธติ เอวํ อญฺญมญฺญํ อนุพนฺธมานาฯ เอตฺถาติ กุสาวตีนคเรฯ ตสฺส มหนฺตภาวโต เจว อิทฺธาทิภาวโต จ นิจฺจํ ปโยชิตาเนว เภริอาทีนิ ตูริยานิ, สมฺม สมฺมาติ วา อญฺญมญฺญํ ปิยาลาปสทฺโท สมฺม-สทฺโทฯ กํสตาฬาทิสพฺพตาฬาวจรสทฺโท ตาฬ-สทฺโท, กูฏเภริ-สทฺโท กุมฺภถูณสทฺโทฯ

เอวรูปา สทฺทา โหนฺติ กจวรากิณฺณวีถิตาย, อรญฺเญ กนฺทมูลปณฺณาทิคฺคหณาย, ตตฺถ ทุกฺขชีวิกตาย จาติ ยถากฺกมํ โยเชตพฺพํฯ อิธ น เอวํ อโหสิ เทวโลเก วิย สพฺพโส ปริปุณฺณสมฺปตฺติกตายฯ

มหนฺตํ โกลาหลนฺติ สทฺธาสมฺปนฺนานํ เทวตานํ, อุปาสกานญฺจ วเสน ปุรโต ปุรโต มหตี อุคฺโฆสนา โหติฯ ตตฺถ ภควนฺตํ อุทฺทิสฺส กตสฺส วิหารสฺส อภาวโต, ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ มหนฺตภาวโต เต อาคนฺตฺวา…เป.… เปเสสิฯ เปเสนฺโต จ ‘‘กถญฺหิ นาม ภควา ปจฺฉิเม กาเล อตฺตโน ปวตฺติํ อมฺหากํ นาโรเจสิ, เนสํ โทมนสฺสํ มา อโหสี’’ติ ‘‘อชฺช โข วาเสฏฺฐา’’ติอาทินา สาสนํ เปเสสิฯ