อญฺเญ ยํ ทุชฺชีรํ, ตํ อชานนฺตา ‘‘กสฺสจิ อทตฺวา วินาสิต’’นฺติ อุปวเทยฺยุนฺติ ปรูปวาทโมจนตฺถํ ภควา ‘‘นาหํ ต’’นฺติอาทินา สีหนาทํ นทติฯ

[190] กถํ ปนายํ สีหนาโท นนุ ตํ ภควโตปิ สมฺมาปริณามํ น คตนฺติ? นยิทํ เอวํ ทฏฺฐพฺพํ, ยสฺมา ‘‘สมฺมเทว ตํ ภควโต ปริณามํ คต’’นฺติ วตฺตุํ อรหติ ตปฺปจฺจยา อุปฺปนฺนสฺส วิการสฺส อภาวโต, อญฺญปจฺจยสฺส จ วิการสฺส มุทุภาวํ อาปาทิตตฺตาฯ เตนาห ‘‘น ปน ภุตฺตปฺปจฺจยา’’ติอาทิฯ น หิ ภควา, อญฺเญ วา ปน ขีณาสวา นวเวทนุปฺปาทนวเสน อาหารํ ปริภุญฺชนฺติ อฏฺฐงฺคสมนฺนาคตเมว กตฺวา อาหารสฺส อุปภุญฺชนโตฯ ยทิ เอวํ กสฺมา ปาฬิยํ ‘‘ภตฺตํ ภุตฺตาวิสฺส ขโร อาพาโธ อุปฺปชฺชี’’ติอาทิ วุตฺตํ? ตํ โภชนุตฺตรกาลํ อุปฺปนฺนตฺตา วุตฺตํฯ ‘‘น ปน ภุตฺตปจฺจยา’’ติ วุตฺโต วายมตฺโถ อฏฺฐกถายํฯ กตุปจิตสฺส ลทฺโธกาสสฺส กมฺมสฺส วเสน พลวติปิ โรเค อุปฺปนฺเน ครุสินิทฺธโภชนปฺปจฺจยา เวทนานิคฺคโห ชาโต, เตนาห ‘‘ยทิ หี’’ติอาทิฯ ปตฺถิตฏฺฐาเนติ อิจฺฉิตฏฺฐาเน, อิจฺฉา จสฺส ตตฺถ คนฺตฺวา วิเนตพฺพเวเนยฺยาเปกฺขา ทฏฺฐพฺพาฯ คาถายมฺปิ ‘‘สุต’’นฺติ อิมินา สุตมตฺตํ, ปเรสํ วจนมตฺตเมตํ, น ปน โภชนปฺปจฺจยา อาพาธํ ผุสิ ธีโรติ ทสฺเสติฯ

ปานียาหรณวณฺณนา

[191] ปสนฺนภาเวน อุทกสฺส อจฺฉภาโว เวทิตพฺโพติ อาห ‘‘อจฺโฉทกาติ ปสนฺโนทกา’’ติฯ สาทุรสตฺตา สาตตาติ อาห ‘‘มธุโรทกา’’ติฯ ตนุกเมว สลิลํ วิเสสโต สีตลํ, น พหลนฺติ อาห ‘‘ตนุสีตลสลิลา’’ติฯ นิกฺกทฺทมาติ เสตภาวสฺส การณมาหฯ ปงฺกจิกฺขลฺลาทิวเสน หิ อุทกสฺส วิวณฺณตา, สภาวโต ปน ตํ เสตวณฺณํ เอวาติฯ

ปุกฺกุสมลฺลปุตฺตวตฺถุวณฺณนา

[192] ธุรวาเตติ ปฏิมุขวาเตฯ ทีฆปิงฺคโลติ ทีโฆ หุตฺวา ปิงฺคลจกฺขุโกฯ ปิงฺคลกฺขิโก หิ โส ‘‘อาฬาโร’’ติ ปญฺญายิตฺถฯ เอวรูปนฺติ ทกฺขติ กริสฺสติ ภวิสฺสตีติ อีทิสํฯ อีทิเสสูติ ยตฺร ยํจาติ เอวรูปนิปาตสทฺทยุตฺตฏฺฐาเนสุฯ