อตฺตคติกา วาติ อตฺตปรายณาว ฯ มา อญฺญคติกาติ อญฺญํ กิญฺจิ คติํ ปฏิสรณํ ปรายณํ มา จินฺตยิตฺถฯ กสฺมา? อตฺตา นาเมตฺถ ปรมตฺถโต ธมฺโม อพฺภนฺตรฏฺเฐน, โส เอวํ สมฺปาทิโต ตุมฺหากํ ทีปํ ตาณํ คติ ปรายณนฺติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ธมฺมทีปา’’ติอาทิฯ ตถา จาห ‘‘อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ, โก หิ นาโถ ปโร สิยา’’ติ (ธ. ป. 160, 380) อุปเทสมตฺตเมว หิ ปรสฺมิํ ปฏิพทฺธํ, อญฺญา สพฺพา สมฺปตฺติ ปุริสสฺส อตฺตาธีนา เอวฯ เตนาห ภควา ‘‘ตุมฺเหหิ กิจฺจํ อาตปฺปํ, อกฺขาตาโร ตถาคตา’’ติ (ธ. ป. 276)ฯ ตมคฺเคติ ตมโยคสฺส อคฺเค ตสฺส อติกฺกนฺตาภาวโตฯ เตเนวาห ‘‘อิเม อคฺคตมา’’ติอาทิฯ มมาติ มม สาสเนฯ สพฺเพปิ เต จตุสติปฏฺฐานโคจรา วาติ จตุพฺพิธํ สติปฏฺฐานํ ภาเวตฺวา พฺรูเหตฺวา ตเทว โคจรํ อตฺตโน ปวตฺติฏฺฐานํ กตฺวา ฐิตา เอว ภิกฺขู อคฺเค ภวิสฺสนฺติฯ

ทุติยภาณวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิมิตฺโตภาสกถาวณฺณนา

[166] อเนกวารํ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ, ตสฺมา อิมํ เวสาลิปฺปเวสนํ นิยเมตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘กทา ปาวิสี’’ติ ปุจฺฉิตฺวา อาคมนโต ปฏฺฐาย ตํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ภควา กิรา’’ติอาทิมาหฯ อาคตมคฺเคเนวาติ ปุพฺเพ ยาว เวฬุวคามกา อาคตมคฺเคเนว ปฏินิวตฺเตนฺโตฯ ยถาปริจฺเฉเทนาติ ยถาปริจฺฉินฺนกาเลนฯ ตโตติ ผลสมาปตฺติโตฯ อยนฺติ อิทานิ วุจฺจมานากาโรฯ ทิวาฏฺฐาโนโลกนาทิ ปรินิพฺพานสฺส เอกนฺติกภาวทสฺสนํฯ โอสฺสฏฺโฐติ วิสฺสฏฺโฐ อายุสงฺขาโร ‘‘สตฺตาหเมว มยา ชีวิตพฺพ’’นฺติฯ

เชฏฺฐกนิฏฺฐภาติกานนฺติ สพฺเพว สพฺรหฺมจาริโน สนฺธาย วทติฯ

ปฏิปาเทสฺสามีติ มคฺคปฏิปตฺติยา นิโยเชสฺสามิฯ มณิผลเกติ มณิขจิเต ปมุเข อตฺถตผลเกฯ ตํ ปฐมํ ทสฺสนนฺติ ยํ เวฬุวเน ปริพฺพาชกรูเปน อาคตสฺส สิทฺธํ ทสฺสนํ, ตํ ปฐมทสฺสนํฯ