อุปลาปนํ สามํ ทานญฺจาติ ทสฺเสตุํ ‘‘อล’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ เภโทปิ อิธ อุปาโย เอวาติ วุตฺตํ ‘‘อญฺญตฺร มิถุเภทายา’’ติฯ ยุทฺธสฺส ปน อนุปายตา ปเคว ปกาสิตาฯ อิทนฺติ ‘‘อญฺญตฺร อุปลาปนาย, อญฺญตฺร มิถุเภทา’’ติ จ อิทํ วจนํฯ กถาย นยํ ลภิตฺวาติ ‘‘ยาวกีวญฺจ…เป.… โน ปริหานี’’ติ อิมาย ภควโต กถาย นยํ อุปายํ ลภิตฺวาฯ

อนุกมฺปายาติ วชฺชิราเชสุ อนุคฺคเหนฯ อสฺสาติ ภควโตฯ

กถนฺติ วชฺชีหิ สทฺธิํ กาตพฺพยุทฺธกถํฯ อุชุํ กริสฺสามีติ ปฏิราชาโน อาเนตฺวา ปาการปริขานํ อญฺญถาภาวาปาทเนน อุชุภาวํ กริสฺสามิฯ

ปติฏฺฐิตคุโณติ ปติฏฺฐิตาจริยคุโณฯ อิสฺสรา สนฺนิปตนฺตุ, มยํ อนิสฺสรา, ตตฺถ คนฺตฺวา กิํ กริสฺสามาติ ลิจฺฉวิโน น สนฺนิปติํสูติ โยชนาฯ สูรา สนฺนิปตนฺตูติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ

พลเภรินฺติ ยุทฺธาย พลกายสฺส อุฏฺฐานเภริํฯ

ภิกฺขุอปริหานิยธมฺมวณฺณนา

[136] อปริหานาย หิตาติ อปริหานิยา, น ปริหายนฺติ เอเตหีติ วา อปริหานิยา, เต ปน ยสฺมา อปริหานิยา การกา นาม โหนฺติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘อปริหานิกเร’’ติฯ ยสฺมา ปน เต ปริหานิกรานํ อุชุปฏิปกฺขภูตา, ตสฺมา อาห ‘‘วุทฺธิเหตุภูเต’’ติฯ ยสฺมา ภควโต เทสนา อุปรูปริ ญาณาโลกํ ปสาเทนฺตี สตฺตานํ หทยนฺธการํ วิธมติ, ปกาเสตพฺเพ จ อตฺเถ หตฺถตเล อามลกํ วิย สุฏฺฐุตรํ ปากเฏ กตฺวา ทสฺเสติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘จนฺทสหสฺสํ…เป.… กถยิสฺสามี’’ติฯ

ยสฺมา ภควา ‘‘ตสฺส พฺราหฺมณสฺส สมฺมุขา วชฺชีนํ อภิณฺหสนฺนิปาตาทิปฏิปตฺติํ กเถนฺโตเยว อยํ อปริหานิยกถา อนิยฺยานิกา วฏฺฏนิสฺสิตา, มยฺหํ ปน สาสเน ตถารูปี กถา กเถตพฺพา, สา โหติ นิยฺยานิกา วิวฏฺฏนิสฺสิตา, ยาย สาสนํ มยฺหํ ปรินิพฺพานโต ปรมฺปิ อทฺธนิยํ อสฺส จิรฏฺฐิติก’’นฺติ จินฺเตสิ, ตสฺมา ภิกฺขู สนฺนิปาตาเปตฺวา เตสํ อปริหานิเย ธมฺเม เทเสนฺโต เตเนว นิยาเมน เทเสสิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อิทํ วชฺชิสตฺตเก วุตฺตสทิสเมวา’’ติฯ