เมนู

อฏฺฐวิโมกฺขวณฺณนา

[129] เอกสฺส ภิกฺขุโนติ สตฺตสุ อริยปุคฺคเลสุ เอกสฺส ภิกฺขุโนฯ วิญฺญาณฏฺฐิติอาทินา ปริชานนาทิวสปฺป วตฺตนิคฺคมนญฺจ ปญฺญาวิมุตฺตนามญฺจฯ อิตรสฺสาติ อุภโตภาควิมุตฺตสฺสฯ อิเม สนฺธาย หิ ปุพฺเพ ‘‘ทฺวินฺนํ ภิกฺขูน’’นฺติ วุตฺตํฯ เกนฏฺเฐนาติ เกน สภาเวนฯ สภาโว หิ ญาเณน ยาถาวโต อรณียโต ญาตพฺพโต ‘‘อตฺโถ’’ติ วุจฺจติ, โส เอว ตฺถ-การสฺส ฏฺฐ-การํ กตฺวา ‘‘อฏฺโฐ’’ติ วุตฺโตฯ อธิมุจฺจนฏฺเฐนาติ อธิกํ สวิเสสํ มุจฺจนฏฺเฐน, เอเตน สติปิ สพฺพสฺสาปิ รูปาวจรชฺฌานสฺส วิกฺขมฺภนวเสน ปฏิปกฺขโต วิมุตฺตภาเว เยน ภาวนาวิเสเสน ตํ ฌานํ สาติสยํ ปฏิปกฺขโต วิมุจฺจิตฺวา ปวตฺตติ, โส ภาวนาวิเสโส ทีปิโตฯ ภวติ หิ สมานชาติยุตฺโตปิ ภาวนาวิเสเสน ปวตฺติอาการวิเสโส, ยถา ตํ สทฺธาวิมุตฺตตา ทิฏฺฐิปฺปตฺตสฺสฯ ตถา ปจฺจนีกธมฺเมหิ สุฏฺฐุ วิมุตฺตตาย , เอวํ อนิคฺคหิตภาเวน นิราสงฺกตาย อภิรติวเสน สุฏฺฐุ อธิมุจฺจนฏฺเฐนปิ วิโมกฺโขฯ เตนาห ‘‘อารมฺมเณ จา’’ติอาทิฯ อยํ ปนตฺโถติ อยํ อธิมุจฺจนฏฺโฐ ปจฺฉิเม วิโมกฺเข นิโรเธ นตฺถิ, เกวโล วิมุตฺตฏฺโฐ เอว ตตฺถ ลพฺภติ, ตํ สยเมว ปรโต วกฺขติฯ

รูปีติ เยนายํ สสนฺตติปริยาปนฺเนน รูเปน สมนฺนาคโต, ตํ ยสฺส ฌานสฺส เหตุภาเวน วิสิฏฺฐํ รูปํ โหติ, เยน วิสิฏฺเฐน รูเปน ‘‘รูปี’’ติ วุจฺเจยฺย รูปี-สทฺทสฺส อติสยตฺถทีปนโต, ตเทว สสนฺตติปริยาปนฺนรูปวเสน ปฏิลทฺธํ ฌานํ อิธ ปรมตฺถโต รูปีภาวสาธกนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ เตนาห ‘‘อชฺฌตฺต’’นฺติอาทิฯ รูปชฺฌานํ รูปํ อุตฺตรปทโลเปนฯ รูปานีติ ปเนตฺถ ปุริมปทโลโป ทฏฺฐพฺโพฯ เตน วุตฺตํ ‘‘นีลกสิณาทิรูปานี’’ติฯ รูเป กสิณรูเป สญฺญา รูปสญฺญา, สา เอตสฺส อตฺถีติ รูปสญฺญี, สญฺญาสีเสน ฌานํ วทติฯ ตปฺปฏิกฺเขเปน อรูปสญฺญีฯ เตนาห ‘‘อชฺฌตฺตํ น รูปสญฺญี’’ติอาทิฯ

‘‘อนฺโต อปฺปนายํ สุภนฺติ อาโภโค นตฺถี’’ติ อิมินา ปุพฺพาโภควเสน ตถา อธิมุตฺติ สิยาติ ทสฺเสติฯ เอวญฺเหตฺถ ตถาวตฺตพฺพตาปตฺติโจทนา สมตฺถิตา โหติฯ