เมนู

‘‘พหูนี’’ติ เอตฺถายํ อุปมาสํสนฺทนา – ยถา เต นานามคฺคา เอกํสโต ตสฺส คามสฺส วา นิคมสฺส วา ปเวสาย โหนฺติ, เอวํ พฺราหฺมเณหิ ปญฺญาปิยมานาปิ นานามคฺคา พฺรหฺมโลกูปคมนาย พฺรหฺมุนา สหพฺยตาย เอกํเสเนว โหนฺตีติฯ

[527-529] ว-กาโร อาคมสนฺธิมตฺตนฺติ อนตฺถโก ว-กาโร, เตน วณฺณาคเมน ปทนฺตรสนฺธิมตฺตํ กตนฺติ อตฺโถฯ อนฺธปเวณีติ อนฺธปนฺติฯ ‘‘ปญฺญาสสฏฺฐิ อนฺธา’’ติ อิทํ ตสฺสา อนฺธปเวณิยา มหโต คจฺฉคุมฺพสฺส อนุปริคมนโยคฺยตาทสฺสนํฯ เอวญฺหิ เต ‘‘สุจิรํ เวลํ มคฺคํ คจฺฉามา’’ติ เอวํ สญฺญิโน โหนฺติฯ นามกํเยวาติ อตฺถาภาวโต นามมตฺตํเยว, ตํ ปน ภาสิตํ เตหิ สารสญฺญิตมฺปิ นามมตฺตตาย อสารภาวโต นิหีนเมวาติ อาห ‘‘ลามกํเยวา’’ติฯ

[530] ยโตติ ภุมฺมตฺเถ นิสฺสกฺกวจนํ, สามญฺญโชตนา จ วิเสเส อวติฏฺฐตีติ อาห ‘‘ยสฺมิํ กาเล’’ติฯ อายาจนฺตีติ ปตฺเถนฺติฯ อุคฺคมนํ โลกสฺส พหุการภาวโต ตถา โถมนาติฯ อยํ กิร พฺราหฺมณานํ ลทฺธิ ‘‘พฺราหฺมณานํ อายาจนาย จนฺทิมสูริยา คนฺตฺวา โลเก โอภาสํ กโรนฺตี’’ติฯ

[532] อิธ ปน กิํ วตฺตพฺพนฺติ อิมสฺมิํ ปน อปฺปจฺจกฺขภูตสฺส พฺรหฺมุโน สหพฺยตาย มคฺคเทสเน เตวิชฺชานํ กิํ วตฺตพฺพํ อตฺถิ, เย ปจฺจกฺขภูตานมฺปิ จนฺทิมสูริยานํ สหพฺยตาย มคฺคํ เทเสตุํ น สกฺโกนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘ยตฺถา’’ติ ‘‘อิธ ปนา’’ติ วุตฺตเมวตฺถํ ปจฺจามสติฯ

อจิรวตีนทีอุปมากถาวณฺณนา

[542] สมภริตาติ สมฺปุณฺณาฯ ตโต เอว กากเปยฺยาฯ ปาราติ ปรตีรํฯ อปารนฺติ โอริมตีรํฯ เอหีติ อาคจฺฉฯ

[544] ปญฺจสีล…เป.… เวทิตพฺพา ยมนิยมาทิพฺราหฺมณธมฺมานํ ตทนฺโตคธภาวโตฯ ตพฺพิปรีตาติ ปญฺจสีลาทิวิปรีตา ปญฺจ เวราทโยฯ ‘‘ปุนปี’’ติ วตฺวา ‘‘อปรมฺปี’’ติ วจนํ อิตรายปิ นทิ อุปมาย สงฺคณฺหนตฺถํฯ

[546] กามยิตพฺพฏฺเฐนาติ กามนียภาเวนฯ พนฺธนฏฺเฐนาติ เตเนว กาเมตพฺพภาเวน สตฺตานํ จิตฺตสฺส อาพนฺธนภาเวนฯ