13. เตวิชฺชสุตฺตวณฺณนา

[518] อุตฺตเรนาติ เอตฺถ เอน-สทฺโท ทิสาวาจีสทฺทโต ปญฺจมีอนฺตโต อทูรตฺโถ อิจฺฉิโต, ตสฺมา อุตฺตเรน-สทฺเทน อทูรตฺถโชตนํ ทสฺเสนฺโต ‘‘อทูเร อุตฺตรปสฺเส’’ติ อาหฯ อกฺขรจินฺตกา ปน เอน-สทฺทโยเค อวธิวาจินิ ปเท อุปโยควจนํ อิจฺฉนฺติฯ อตฺโถ ปน สามิวเสเนว อิจฺฉิโตติ อิธ สามิวจนวเสเนว วุตฺตํฯ

[519] กุลจาริตฺตาทีติ อาทิ-สทฺเทน มนฺตชฺเฌนาภิรูปตาทิสมฺปตฺติํ สงฺคณฺหาติฯ มนฺตสชฺฌายกรณตฺถนฺติ อาถพฺพณมนฺตานํ สชฺฌายกรณตฺถํ, เตนาห ‘‘อญฺเญสํ พหูนํ ปเวสนํ นิวาเรตฺวา’’ติฯ

มคฺคามคฺคกถาวณฺณนา

[520] ‘‘ชงฺฆจาร’’นฺติ จงฺกมโต อิโต จิโต จ จรณมาหฯ โส หิ ชงฺฆาสุ กิลมถวิโนทนตฺโถ จาโรติ ตถา วุตฺโตฯ เตนาห ‘‘อนุจงฺกมนฺตานํ อนุวิจรนฺตาน’’นฺติฯ เตนาติ อุโภสุปิ อนุจงฺกมนานุวิจารณานํ ลพฺภนโตฯ สหายา หิ เต อญฺญมญฺญ สภาควุตฺติกาฯ ‘‘มคฺโค’’ติ อิจฺฉิตฏฺฐานํ อุชุกํ มคฺคติ อุปคจฺฉติ เอเตนาติ มคฺโค, อุชุมคฺโคฯ ตทญฺโญ อมคฺโค, ตสฺมิํ มคฺเค จ อมคฺเค จฯ ปฏิปทนฺติ พฺรหฺมโลกคามิมคฺคสฺส ปุพฺพภาคปฏิปทํฯ

นิยฺยาตีติ นิยฺยานีโย, โส เอว ‘‘นิยฺยานิโก’’ติ วุตฺโตติ อาห ‘‘นิยฺยายนฺโต’’ติฯ ยสฺมา นิยฺยาตปุคฺคลวเสนสฺส นิยฺยานิกภาโว , ตสฺมา ‘‘นิยฺยายนฺโต’’ติ ปุคฺคลสฺส โยนิโส ปฏิปชฺชนวเสน นิยฺยายนฺโต มคฺโค ‘‘นิยฺยาตี’’ติ วุตฺโตฯ กโรตีติ อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปาเทติฯ อุปฺปาเทนฺโตเยว หิ ตตฺถ ปฏิปชฺชติ นามฯ สห พฺเยติ วตฺตตีติ สหพฺโย, สหวตฺตนโก ฯ ตสฺส ภาโว สหพฺยตาติ อาห ‘‘สหภาวายา’’ติอาทิฯ สหภาโวติ จ สโลกตา, สมีปตา วา เวทิตพฺพา, เตนาห ‘‘เอกฏฺฐาเน ปาตุภาวายา’’ติฯ สกเมว อาจริยวาทนฺติ อตฺตโน อาจริเยน โปกฺขรสาตินา กถิตเมว อาจริยวาทํฯ โถเมตฺวา ปคฺคณฺหิตฺวา ‘‘อยเมว อุชุมคฺโค อยมญฺชสายโน’’ติ ปสํสิตฺวา อุกฺกํสิตฺวาฯ