เมนู

9. โปฏฺฐปาทสุตฺตวณฺณนา

โปฏฺฐปาทปริพฺพาชกวตฺถุวณฺณนา

[406] สาวตฺถิยนฺติ สมีปตฺเถ ภุมฺมนฺติ อาห ‘‘สาวตฺถิํ อุปนิสฺสายา’’ติฯ เชตสฺส กุมารสฺส วเนติ เชเตน นาม ราชกุมาเรน โรปิเต อุปวเนฯ นิวาสผาสุตาทินา ปพฺพชิตา อารมนฺติ เอตฺถาติ อาราโม, วิหาโรฯ โผโฏ ปาเทสุ ชาโตติ โปฏฺฐปาโทฯ วตฺถจฺฉายาฉาทนปพฺพชูปคตตฺตา ฉนฺนปริพฺพาชโกฯ พฺราหฺมณมหาสาโลติ มหาวิภวตาย มหาสารตาปตฺโต พฺราหฺมโณฯ สมยนฺติ สามญฺญนิทฺเทโส, ตํ ตํ สมยนฺติ อตฺโถฯ ปวทนฺตีติ ปการโต วทนฺติ, อตฺตนา อตฺตนา อุคฺคหิตนิยาเมน ยถา ตถา สมยํ วทนฺตีติ อตฺโถฯ ‘‘ปภุตโย’’ติ อิมินา โตเทยฺยชาณุโสณีโสณทณฺฑาทิเก สงฺคณฺหาติ, ปริพฺพาชกาทโยติ อาทิ-สทฺเทน ฉนฺนปริพฺพาชกาทิเกฯ ตินฺทุกาจีรเมตฺถ อตฺถีติ ตินฺทุกาจีโร, อาราโมฯ ตถา เอกา สาลา เอตฺถาติ เอกสาลโก, ตสฺมิํ ตินฺทุกาจีเร เอกสาลเกฯ

อเนกาการานวเสสเญยฺยตฺถวิภาวนโต, อปราปรุปฺปตฺติโต จ ภควโต ญาณํ ตตฺถ ปตฺถฏํ วิย โหตีติ วุตฺตํ ‘‘สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ปตฺถริตฺวา’’ติ, ยโต ตสฺส ญาณชาลตา วุจฺจติ, เวเนยฺยานํ ตทนฺโตคธตา เหฏฺฐา วุตฺตาเยวฯ เวเนยฺยสตฺตปริคฺคณฺหนตฺถํ สมนฺนาหาเร กเต ปฐมํ เนสํ เวเนยฺยภาเวเนว อุปฏฺฐานํ โหติ, อถ สรณคมนาทิวเสน กิจฺจนิปฺผตฺติ วีมํสียตีติ อาห ‘‘กิํ นุ โข ภวิสฺสตีติ อุปปริกฺขนฺโต’’ติ นิโรธนฺติ สญฺญานิโรธํฯ นิโรธา วุฏฺฐานนฺติ ตโต นิโรธโต วุฏฺฐานํ สญฺญุปฺปตฺติํฯ สพฺพพุทฺธานํ ญาเณน สํสนฺทิตฺวาติ ยถา เต นิโรธํ, นิโรธโต วุฏฺฐานญฺจ พฺยากริํสุ, พฺยากริสฺสนฺติ จ, ตถา พฺยากรณวเสน สํสนฺทิตฺวาฯ หตฺถิสาริปุตฺโตติ หตฺถิสาริโน ปุตฺโตฯ ‘‘ยุคนฺธรปพฺพตํ ปริกฺขิปิตฺวา’’ติ อิทํ ปริกปฺปวจนํ ‘‘ตาทิสํ อตฺถิ เจ, ตํ วิยา’’ติฯ เมฆวณฺณนฺติ รตฺตเมฆวณฺณํ, สญฺฌาปฺปภานุรญฺชิตเมฆสงฺกาสนฺติ อตฺโถฯ