อปสาเทสฺสามีติ มงฺกุํ กริสฺสามิฯ กณฺเฐ โอลมฺเพตฺวาติ อุโภสุ ขนฺเธสุ สาฏกํ อาสชฺเชตฺวา กณฺเฐ โอลมฺพิตฺวาฯ ทุสฺสกณฺณํ คเหตฺวาติ นิวตฺถสาฏกสฺส ทสาโกฏิํ เอเกน หตฺเถน คเหตฺวาฯ จงฺกมํ อภิรุหิตฺวาติ จงฺกมิตุํ อารภิตฺวาฯ ธาตุสมตาติ รสาทิธาตูนํ สมาวตฺถตา, อโรคตาติ อตฺโถฯ อนาจารภาวสารณียนฺติ อนาจารภาเวน สรณียํฯ ‘‘อนาจาโร วตาย’’นฺติ สริตพฺพกํฯ

[262] ‘‘ภวคฺคํ คเหตุกาโม วิยา’’ติอาทิ อสกฺกุเณยฺยตฺตา ทุกฺกรํ กิจฺจํ อารภตีติ ทสฺเสตุํ วุตฺตํฯ อสกฺกุเณยฺยญฺเหตํ สเทวเกนาปิ โลเกน, ยทิทํ ภควโต อปสาทนํ, เตนาห ‘‘อฏฺฐาเน วายมตี’’ติฯ อยํ พาโล ‘‘มยิ กิญฺจิ อกเถนฺเต มยา สทฺธิํ กเถตุมฺปิ น วิสหตี’’ติ มานเมว ปคฺคณฺหิสฺสติ, กเถนฺเต ปน กถาปสงฺเคนสฺส ชาติโคตฺเต วิภาวิเต มานนิคฺคโห ภวิสฺสตีติ ภควา ‘‘เอวํ นุ เต’’ติอาทิมาหฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อถ โข ภควา’’ติอาทิฯ อาจารสมาจารสิกฺขาปเนน อาจริยา, เตสํ ปน อาจริยานํ ปกฏฺฐา อาจริยาติ ปาจริยา ยถา ปปิตามโหติ, เตนาห ‘‘อาจริเยหิ จ เตสํ ปาจริเยหิ จา’’ติฯ

ปฐมอิพฺภวาทวณฺณนา

[263] ตีสุ อิริยาปเถสูติ ฐานคมนนิสชฺชาสุฯ กถาปฬาสนฺติ กถาวเสน ยุคคฺคาหํฯ สยาเนน อาจริเยน สทฺธิํ สยานสฺส กถา นาม อาจาโร น โหติ, ตํ อิตเรหิ สทิสํ กตฺวา กถนํ อิธ กถาปฬาโสฯ

ตสฺส ปน ยํ อนาจารภาววิภาวนํ สตฺถารา อมฺพฏฺเฐน สทฺธิํ กเถนฺเตน กตํ, ตํ สงฺคีติอนารุฬฺหํ ปรมฺปราภตนฺติ อุปริ ปาฬิยา สมฺพนฺธภาเวน ทสฺเสนฺโต ‘‘ตโต กิรา’’ติอาทิมาหฯ มุณฺฑกา สมณกาติ จ ครหายํ ก-สทฺโท, เตนาห ‘‘หีเฬนฺโต’’ติฯ อิภสฺส ปโยโค อิโภ อุตฺตรปทโลเปน, ตํ อิภํ อรหนฺตีติ อิพฺภาฯ