อิธาปิ สุภสญฺญาสุขสญฺญาหิ, จตูหิปิ วา วิปลฺลาเสหิ สมุทยสจฺจํ , เตสํ อธิฏฺฐานารมฺมณภูตา ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ทุกฺขสจฺจนฺติอาทินา สจฺจโยชนา เวทิตพฺพาฯ

ทิสาโลจนองฺกุสนยทฺวยวณฺณนา

อิติ ติณฺณํ อตฺถนยานํ สิทฺธิยา โวหารนยทฺวยมฺปิ สิทฺธเมว โหติฯ ตถา หิ อตฺถนยทิสาภูตธมฺมานํ สมาโลจนํ ทิสาโลจนํ, เตสํ สมานยนํ องฺกุโสติ นิยุตฺตา ปญฺจ นยาฯ

ปญฺจวิธนยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สาสนปฏฺฐานวณฺณนา

อิทํ สุตฺตํ โสฬสวิเธ สุตฺตนฺตปฏฺฐาเน สํกิเลสวาสนาเสกฺขภาคิยํ, สํกิเลสนิพฺเพธาเสกฺขภาคิยเมว วาฯ อฏฺฐวีสติวิเธ ปน สุตฺตนฺตปฏฺฐาเน โลกิยโลกุตฺตรํ สตฺตธมฺมาธิฏฺฐานํ ญาณเญยฺยทสฺสนภาวนํ สกวจนปรวจนํ วิสฺสชฺชนียาวิสฺสชฺชนียํ กุสลากุสลํ อนุญฺญาตปฏิกฺขิตฺตญฺจาติ เวทิตพฺพํฯ

ปกรณนยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

พฺรหฺมชาลสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. สามญฺญผลสุตฺตวณฺณนา

ราชามจฺจกถาวณฺณนา

[150] ราชคเหติ เอตฺถ ทุคฺคชนปทฏฺฐานวิเสสสมฺปทาทิโยคโต ปธานภาเวน ราชูหิ คหิตนฺติ ราชคหนฺติ อาห ‘‘มนฺธาตุ…เป.… วุจฺจตี’’ติฯ ตตฺถ มหาโควินฺเทน มหาสตฺเตน ปริคฺคหิตํ เรณุอาทีหิ ราชูหิ ปริคฺคหิตเมว โหตีติ มหาโควินฺทคฺคหณํฯ มหาโควินฺโทติ มหานุภาโว เอโก ปุราตโน ราชาติ เกจิฯ ปริคฺคหิตตฺตาติ ราชธานีภาเวน ปริคฺคหิตตฺตาฯ ปกาเรติ นครมาปเนน รญฺญา การิตสพฺพเคหตฺตา ราชคหํ, คิชฺฌกูฏาทีหิ ปริกฺขิตฺตตฺตา ปพฺพตราเชหิ ปริกฺขิตฺตเคหสทิสนฺติปิ ราชคหํ, สมฺปนฺนภวนตาย ราชมานํ เคหนฺติ ปิ ราชคหํ, สํวิหิตารกฺขตาย อนตฺถาวหภาเวน อุปคตานํ ปฏิราชูนํ คหํ เคหภูตนฺติปิ ราชคหํ, ราชูหิ ทิสฺวา สมฺมา ปติฏฺฐาปิตตฺตา เตสํ คหํ เคหภูตนฺติปิ ราชคหํ, อารามรามเณยฺยกาทีหิ ราชเต, นิวาสสุขตาทินา สตฺเตหิ มมตฺตวเสน คยฺหติ, ปริคฺคยฺหตีติ วา ราชคหนฺติ เอทิเส ปกาเร โส ปเทโส ฐานวิเสสภาเวน อุฬารสตฺตปริโภโคติ อาห ‘‘ตํ ปเนต’’นฺติอาทิฯ เตสนฺติ ยกฺขานํฯ วสนวนนฺติ อาปานภูมิภูตํ อุปวนํฯ

อวิเสเสนาติ ‘‘ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต วิหรติ’’ (ม. นิ. 1.69; 3.75; วิภ. 508), ‘‘ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ, (ที. นิ. 1.226; สํ. นิ. 2.152; อ. นิ. 4.123; ปารา. 11) ‘‘เมตฺตาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติ’’, (ที. นิ. 1.556; 3.308; ม. นิ. 1.77, 459, 509; 2.309, 315, 451, 471; 3.230; วิภ. 642) ‘‘สพฺพนิมิตฺตานํ อมนสิการา อนิมิตฺตํ เจโตสมาธิํ สมาปชฺชิตฺวา วิหรตี’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 1.459) วิย สทฺทนฺตรสนฺนิธานสิทฺเธน วิเสสปรามสเนน วินาฯ อิริยาย กายิกกิริยาย ปวตฺตนูปายภาวโต ปโถติ อิริยาปโถฯ ฐานาทีนญฺหิ คตินิวตฺติ อาทิอวตฺถาหิ วินา น กญฺจิ กายิกกิริยํ ปวตฺเตตุํ สกฺกาฯ วิหรติ ปวตฺตติ เอเตน, วิหรณญฺจาติ วิหาโร, ทิพฺพภาวาวโห วิหาโร ทิพฺพวิหาโร, มหคฺคตชฺฌานานิฯ