เมนู

วิภตฺติหารวณฺณนา

อาฆาตานนฺทาทโย อกุสลา ธมฺมา, เตสํ อโยนิโสมนสิการาทิ ปทฏฺฐานํฯ เยหิ ปน ธมฺเมหิ อาฆาตานนฺทาทีนํ อกรณํ อปฺปวตฺติ, เต อพฺยาปาทาทโย กุสลา ธมฺมา, เตสํ โยนิโสมนสิการาทิ ปทฏฺฐานํฯ เตสุ อาฆาตาทโย กามาวจราว, อพฺยาปาทาทโย จตุภูมกาฯ ตถา ปาณาติปาตาทีหิ ปฏิวิรติ กุสลา วา อพฺยากตา วา, ตสฺสา หิโรตฺตปฺปาทโย ธมฺมา ปทฏฺฐานํฯ ตตฺถ กุสลา สิยา กามาวจรา, สิยา โลกุตฺตรา, อพฺยากตา โลกุตฺตราวฯ ‘‘อตฺถิ ภิกฺขเว อญฺเญว ธมฺมา คมฺภีรา’’ติ วุตฺตธมฺมา สิยา กุสลา, สิยา อพฺยากตา, ตตฺถ กุสลานํ วุฏฺฐานคามินิวิปสฺสนา ปทฏฺฐานํฯ อพฺยากตานํ มคฺคธมฺมา, วิปสฺสนา, อาวชฺชนา วา ปทฏฺฐานํฯ เตสุ กุสลา โลกุตฺตรา, อพฺยากตา สิยา กามาวจรา, สิยา โลกุตฺตรา, สพฺพาปิ ทิฏฺฐิโย อกุสลาว กามาวจราว, ตาสํ อวิเสเสน มิจฺฉาภินิเวเส อโยนิโสมนสิกาโร ปทฏฺฐานํฯ วิเสสโต ปน สนฺตติฆนวินิพฺโภคาภาวโต เอกตฺตนยสฺส มิจฺฉาคาโห อตีตชาติอนุสฺสรณตกฺกสหิโต สสฺสตทิฏฺฐิยา ปทฏฺฐานํฯ เหตุผลภาเวน สมฺพนฺธภาวสฺส อคฺคหณโต นานตฺตนยสฺส มิจฺฉาคาโห ตชฺชาสมนฺนาหารสหิโต อุจฺเฉททิฏฺฐิยา ปทฏฺฐานํฯ เอวํ เสสทิฏฺฐีนมฺปิ ยถาสมฺภวํ วตฺตพฺพํฯ ‘‘เวทนาน’’นฺติ เอตฺถ เวทนา สิยา กุสลา, สิยา อพฺยากตา, สิยา กามาวจรา, สิยา รูปาวจรา, สิยา อรูปาวจรา, ผสฺโส ตาสํ ปทฏฺฐานํฯ เวทนานํ สมุทยาทิยถาภูตเวทนํ มคฺคญาณํ, อนุปาทาวิมุตฺติ ผลํ , เตสํ ‘‘อญฺเญว ธมฺมา คมฺภีรา’’ติ เอตฺถ วุตฺตนเยน ธมฺมาทิวิภาโค เนตพฺโพฯ ‘‘อชานตํ อปสฺสต’’นฺติอาทีสุ อวิชฺชา ตณฺหา อกุสลา กามาวจรา, ตาสุ อวิชฺชาย อาสวา, อโยนิโสมนสิกาโร เอว วา ปทฏฺฐานํฯ ตณฺหาย สํโยชนิเยสุ ธมฺเมสุ อสฺสาททสฺสนํ ปทฏฺฐานํฯ ‘‘ตทปิ ผสฺสปจฺจยา’’ติ เอตฺถ ผสฺสสฺส เวทนาย วิย ธมฺมาทิวิภาโค เวทิตพฺโพฯ อิมินา นเยน ผสฺสายตนาทีนมฺปิ ยถารหํ ธมฺมาทิวิภาโค เนตพฺโพติ อยํ วิภตฺติหาโรฯ

ปริวตฺตหารวณฺณนา

อาฆาตาทีนํ อกรณํ ขนฺติโสรจฺจานิ อนุพฺรูเหตฺวา ปฏิสงฺขานภาวนาพลสิทฺธิยา อุภยหิตปฏิปตฺติํ อาวหติฯ อาฆาตาทโย ปน ปวตฺติยมานา ทุพฺพณฺณตํ ทุกฺขเสยฺยํ โภคหานิํ อกิตฺติํ ปเรหิ ทุรุปสงฺกมนตญฺจ นิปฺผาเทนฺตา นิรยาทีสุ มหาทุกฺขํ อาวหนฺติฯ ปาณาติปาตาทีหิ ปฏิวิรติ อวิปฺปฏิสาราทิกลฺยาณํ ปรมฺปรํ อาวหติฯ ปาณาติปาตาทิ ปน วิปฺปฏิสาราทิอกลฺยาณํ ปรมฺปรํ, คมฺภีรตาทิวิเสสยุตฺตํ ญาณํ วิเนยฺยานํ ยถารหํ วิชฺชาภิญฺญาทิคุณวิเสสํ อาวหติ สพฺพเญยฺยํ ยถาสภาวาวโพธโตฯ ตถา คมฺภีรตาทิวิเสสรหิตํ ปน ญาณํ เญยฺเยสุ สาวรณโต ยถาวุตฺตคุณวิเสสํ นาวหติฯ สพฺพาปิ เจตา ทิฏฺฐิโย ยถารหํ สสฺสตุจฺเฉทภาวโต อนฺตทฺวยภูตา สกฺกายตีรํ นาติวตฺตนฺติ อนิยฺยานิกสภาวตฺตาฯ นิยฺยานิกสภาวตฺตา ปน สมฺมาทิฏฺฐิ สปริกฺขารา มชฺฌิมปฏิปทาภูตา อติกฺกมฺม สกฺกายตีรํ ปารํ อาคจฺฉติฯ เวทนานํ สมุทยาทิยถาภูตเวทนํ อนุปาทาวิมุตฺติํ อาวหติ มคฺคภาวโตฯ เวทนานํ สมุทยาทิอสมฺปฏิเวโธ สํสารจารกาวโรธํ อาวหติ สงฺขารานํ ปจฺจยภาวโตฯ เวทยิตสภาวปฏิจฺฉาทโก สมฺโมโห ตทภินนฺทนํ อาวหติ ฯ ยถาภูตาวโพโธ ปน ตตฺถ นิพฺเพทํ วิราคญฺจ อาวหติฯ มิจฺฉาภินิเวเส อโยนิโสมนสิการสหิตา ตณฺหา อเนกวิหิตํ ทิฏฺฐิชาลํ ปสาเรติฯ ยถาวุตฺตตณฺหาสมุจฺเฉโท ปฐมมคฺโค ตํ ทิฏฺฐิชาลํ สงฺโกเจติฯ สสฺสตวาทาทิปญฺญาปนสฺส ผสฺโส ปจฺจโย โหติ อสติ ผสฺเส ตทภาวโตฯ ทิฏฺฐิพนฺธนพนฺธานํ ผสฺสายตนาทีนํ อนิโรเธน ผสฺสาทิอนิโรโธ สํสารทุกฺขสฺส อนิวตฺติเยว, ยาถาวโต ผสฺสายตนาทิปริญฺญา สพฺพทิฏฺฐิทสฺสนานิ อติวตฺตติ, ผสฺสายตนาทิอปริญฺญา ตํทิฏฺฐิคหนํ นาติวตฺตติ, ภวเนตฺติสมุจฺเฉโท อายติํ อตฺตภาวสฺส อนิพฺพตฺติยา สํวตฺตติ, อสมุจฺฉินฺนาย ภวเนตฺติยา อนาคเต ภวปฺปพนฺโธ ปริวตฺตติเยวาติ อยํ ปริวตฺโต หาโรฯ

เววจนหารวณฺณนา

‘‘มม มยฺหํ เม’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘ภิกฺขเว สมณา ตปสฺสิโน’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘ปเร อญฺเญ ปฏิวิรุทฺธา’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘อวณฺณํ อกิตฺติํ นินฺท’’นฺติ ปริยายวจนํฯ ‘‘ภาเสยฺยุํ ภเณยฺยุํ กเรยฺยุ’’นฺติ ปริยายวจนํฯ ‘‘ธมฺมสฺส วินยสฺส สตฺถุสาสนสฺสา’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘สงฺฆสฺส สมูหสฺส คณสฺสา’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘ตตฺร ตตฺถ เตสู’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘ตุมฺเหหิ โว ภวนฺเตหี’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘อาฆาโต โทโส พฺยาปาโท’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘อปฺปจฺจโย โทมนสฺสํ เจตสิกทุกฺข’’นฺติ ปริยายวจนํฯ ‘‘เจตโส อนภิรทฺธิ จิตฺตสฺส พฺยาปตฺติ มโนปโทโส’’ติ ปริยายวจนํฯ ‘‘น กรณียา น อุปฺปาเทตพฺพา น ปวตฺเตตพฺพา’’ติ ปริยายวจนํฯ อิติ อิมินา นเยน สพฺพปเทสุ เววจนํ วตฺตพฺพนฺติ อยํ เววจโน หาโรฯ