เมนู

ขุทฺทสิกฺขา-ปุราณฏีกา

คนฺถารมฺภกถา

โย จิรํ ทีฆมทฺธานํ, วิทิตฺวา ทุกฺขิตํ ชนํ;

ตถาปิ นาวพุชฺฌนฺตมนุกมฺปาย โจทิโตฯ

โพธาย ปณิธิํ กตฺวา, ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ;

ตสฺส ปาเท นมสฺสิตฺวา, ธมฺมํ สงฺฆญฺจ สาธุกํฯ

ปุพฺพาจริยปาเทสุ, ฐเปตฺวา สีสมตฺตโน;

เถเรน ธมฺมสิรินา, ถิรสีเลน ยา กตาฯ

‘‘อาทิโต อุปสมฺปนฺนสิกฺขิตพฺพ’’นฺติอาทินา;

ขุทฺทสิกฺขา สมาเสน, ตสฺสา อตฺถวินิจฺฉยํฯ

ลิขิสฺสามิ หิตตฺถาย, อาทิกมฺมิกภิกฺขุนํ;

ตตฺถ ยุตฺตํ คเหตพฺพมยุตฺตํ ตุชฺฌิตพฺพกนฺติ;

คนฺถารมฺภกถาวณฺณนา

(ก) เอตฺถาห – กตมา ขุทฺทสิกฺขา, กถํ สิกฺขิตพฺพา, กสฺมา สิกฺขิตพฺพา, เก สิกฺขนฺติ, เก สิกฺขิตสิกฺขาติ? วุจฺจเต – อธิสีลอธิจิตฺตอธิปญฺญาวเสน ติสฺโส สิกฺขา, คนฺถวเสเนตฺถ สงฺขิปิตฺวา วุตฺตตฺตา ตทฺทีปโน คนฺโถ ‘‘ขุทฺทสิกฺขา’’ติ วุจฺจติ, อถ วา ‘‘ขุทฺทํ อเนลกํ มธุปฏล’’นฺติอาทีนิ วิย สิกฺขากามานํ มธุรตาย ขุทฺทา จ ตา สิกฺขา จาติ ขุทฺทสิกฺขา, อถ วา ‘‘ขุทฺทปุตฺตมฺหิ สมณ โปส ม’’นฺติอาทีสุ วิย พหุวิธตฺตาปิ ขุทฺทา จ ตา สิกฺขิตพฺพโต สิกฺขา จาติ ขุทฺทสิกฺขาฯ อธิสีลสิกฺขา ปเนตฺถ จาริตฺตวาริตฺตวเสน ทุวิธมฺปิ สีลํ ยถานุสิฏฺฐํ ปฏิปชฺชมาเนน ตปฺปฏิปกฺเข กิเลเส ตทงฺคปฺปหานวเสน ปชหนฺเตน สิกฺขิตพฺพา, อธิจิตฺตสิกฺขา ปน ยถาวุตฺเตสุ อารมฺมเณสุ อภิโยคกรณวเสน ฌานปฺปฏิปกฺขานํ นีวรณคณานํ วิกฺขมฺภนปฺปหานํ กุรุมาเนน สิกฺขิตพฺพา, อธิปญฺญาสิกฺขา ปน ยถานุรูปํ สมุจฺเฉทวเสน สานุสเย กิเลเส สมุจฺฉินฺทนฺเตน สิกฺขิตพฺพาฯ

กสฺมา สิกฺขิตพฺพาติ เอตฺถ –

ชาติอาทีหิ ทุกฺเขหิ, อเนเกหิ อุปทฺทุตํ;

ขนฺธโลกํ ชหิตฺวาน, ปตฺตุํ เขมํ ปุรํ สิวํฯ

กลฺยาณปุถุชฺชเนน สห สตฺต เสกฺขา สิกฺขนฺติฯ อรหนฺโต สิกฺขิตสิกฺขาฯ

เย วีตโมหา มุนิปุงฺควสฺส;

สิสฺเสสุ อคฺคา มุนินา ปสตฺถา;

เต ตีสุ สิกฺขาสุ สมตฺตสิกฺขา;

ตโต ปเร เกน สมตฺตสิกฺขาติฯ

อาทิโตติ เอตฺถ อาทิมฺหิเยวาติ อตฺโถ, อาทิโต ปฏฺฐายาติ วาฯ อุปสมฺปนฺเนน จ อุปสมฺปนฺนาย จ สิกฺขิตพฺพํ อุปสมฺปนฺนสิกฺขิตพฺพํฯ สห มาติกาย สมาติกํฯ ปุพฺเพ วุตฺตปฺปการํ ขุทฺทสิกฺขํ ปวกฺขามิ อาทเรน, ปกาเรน วา วกฺขามิ รตนตฺตยํ วนฺทิตฺวาติ อตฺโถฯ