โยนิโส ปฏิสงฺขาย, จีวรํ ปฏิเสวติ;

เอวมาทิยถาวุตฺต-ปจฺจเวกฺขณสุชฺฌนา;

ปจฺจเวกฺขณสุทฺธีติ, วุตฺตํ ปจฺจยนิสฺสิตนฺติฯ

48. สนฺโตสนิทฺเทโส

สนฺโตโสติ –

[459]

อปฺเปน อนวชฺเชน, สนฺตุฏฺโฐ สุลเภน จ;

มตฺตญฺญู สุภโร หุตฺวา, จเร สทฺธมฺมคารโวฯ

[460]

อตีตํ นานุโสจนฺโต, นปฺปชปฺปมนาคตํ;

ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปนฺโต, สนฺตุฏฺโฐติ ปวุจฺจตีติฯ

49. จตุรารกฺขนิทฺเทโส

จตุรกฺขาติ –

[461]

พุทฺธานุสฺสติ เมตฺตา จ, อสุภํ มรณสฺสติ;

อารกตฺตาทินารหํ, สมฺมา สามญฺจ พุทฺธโตฯ

[462]

สมฺมาสมฺพุทฺธอิติ วานุสฺสติ ยา ปุนปฺปุนํ;

นวเภเท ภควโต, พุทฺธานุสฺสติ สา คุเณฯ

[463]

สีมฏฺฐสงฺเฆ สีมฏฺฐเทวตาสุ จ อิสฺสเร;

ชเน โคจรคามมฺหิ, ตตฺถุปาทาย มานุเสฯ

[464]

สพฺพสตฺเตสุ สุขิตา, โหนฺตาเวราติอาทินา;

ปริจฺฉิชฺช ปริจฺฉิชฺช, ภาวนา เมตฺตภาวนาฯ

[465]

วณฺณสณฺฐานโอกาส-ทิสโต ปริจฺเฉทโต;

ววตฺถเปตฺวา เกสาทิ-โกฏฺฐาเส อนุปุพฺพโตฯ

[466]

นาติสีฆญฺจ สณิกํ, วิกฺเขปํ ปฏิพาหยํ;

ปณฺณตฺติํ สมติกฺกมฺม, มุญฺจนฺตสฺสานุปุพฺพโตฯ

[467]

วณฺณอาสยสณฺฐาน-คนฺโธกาเสหิ ภาวนา;

ปฏิกฺกูลาติ โกฏฺฐาเส, อุทฺธุมาตาทิวตฺถุสุ;

คเหตฺวา อสุภาการํ, ปวตฺตา ภาวนาสุภํฯ

[468]

‘‘มรณํ เม ภวิสฺสติ, ชีวิตํ อุจฺฉิชฺชิสฺสติ;

มรณํ มรณํ วา’’ติ, ภาวยิตฺวาน โยนิโสฯ

[469]

วธกสฺเสวุปฏฺฐานา, สมฺปตฺตีนํ วิปตฺติโต;

อุปสํหรโต กายพหุสาธารณา ตถาฯ

[470]

อายุทุพฺพลโต กาลววตฺถานสฺสภาวโต;

อทฺธานสฺส ปริจฺเฉทา, ภาวนา มรณสฺสตีติฯ

50. วิปสฺสนานิทฺเทโส

วิปสฺสนาติ –

[471]

นามรูปํ ปริคฺคยฺห, ตโต ตสฺส จ ปจฺจยํ;

หุตฺวา อภาวโตนิจฺจา, อุทยพฺพยปีฬนาฯ

[472]

ทุกฺขา อวสวตฺติตฺตา, อนตฺตาติ ติลกฺขณํ;

อาโรเปตฺวาน สงฺขาเร, สมฺมสนฺโต ปุนปฺปุนํ;

ปาปุเณยฺยานุปุพฺเพน, สพฺพสํโยชนกฺขยนฺติฯ

นิคมนกถา

[473]

อธิสีลาธิจิตฺตานํ, อธิปญฺญาย สิกฺขนา;

ภิกฺขุกิจฺจมโต ขุทฺทสิกฺขายํ สมุทาหฏาฯ

[474]

มหโต กิตฺติสทฺทสฺส, ยสฺส โลกวิจาริโน;

ปริสฺสโม น สมฺโภติ, มาลุตสฺเสว นิจฺจโสฯ

[475]