เมนู

ปริณตนฺติ สงฺฆสฺส นินฺนํ สงฺฆสฺส โปณํ สงฺฆสฺส ปพฺภารํ หุตฺวา ฐิตํฯ อตฺตโน ปริณาเมตีติ ‘‘มยฺหํ เทถา’’ติอาทีนิ วทนฺโต อตฺตนิ นินฺนํ กโรติฯ สงฺเฆ ปริณตภาโว, ตํ ญตฺวา อตฺตโน ปริณามนํ, ปฏิลาโภติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ ปริณามนสิกฺขาปทํฯ

นิสฺสคฺคิยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ปาจิตฺติยนิทฺเทสวณฺณนา

[30] อิทานิ ปาจิตฺติยํ ทสฺเสตุํ ‘‘สมฺปชานมุสาวาเท’’ตฺยาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ สมฺปชานมุสาวาเทติ นิมิตฺตตฺเถ ภุมฺมวจนํ, ตสฺมา โย ภิกฺขุ สมฺปชานนฺโต มุสา วทติ, ตสฺส ตนฺนิมิตฺตํ ตํเหตุ ตปฺปจฺจยา ปาจิตฺติยํ อุทีริตนฺติ อตฺโถฯ ภิกฺขุญฺจ โอมสนฺตสฺสาติ ชาตินามโคตฺตกมฺมสิปฺปวยอาพาธลิงฺคกิเลสาปตฺติอกฺโกเสสุ ภูเตน วา อภูเตน วา เยน เกนจิ มุขสตฺตินา ภิกฺขุํ โอวิชฺฌนฺตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติยํ อุทีริตนฺติ อตฺโถฯ เปสุญฺญหรเณปิ จาติ ภิกฺขุสฺส เปสุญฺญหรเณ, ชาติอาทีหิ อกฺโกสวตฺถูหิ ภิกฺขุํ อกฺโกสนฺตสฺส ภิกฺขุโน สุตฺวา ภิกฺขุโน ปิยกมฺยตาย วา เภทาธิปฺปาเยน วา โย อกฺกุทฺโธ, ตสฺส ภิกฺขุสฺส กาเยน วา วาจาย วา เปสุญฺญหรณวจเน ปาจิตฺติยํ อุทีริตนฺติ อตฺโถฯ

[31] สงฺคีติตฺตยมารุฬฺหํ ปิฏกตฺตยํ ธมฺมํ ภิกฺขุญฺจ ภิกฺขุนิญฺจ ฐเปตฺวา อญฺเญน ปุคฺคเลน สทฺธิํ เอกโต ปทํ ปทํ ภณนฺตสฺส ภิกฺขุโน ปทคณนาย ปาจิตฺติยํ อุทีริตนฺติ สมุทายตฺโถฯ

[32] อนุปสมฺปนฺเนเนวาติ ภิกฺขุํ ฐเปตฺวา อนฺตมโส ปาราชิกวตฺถุภูเตน ติรจฺฉานคเตนาปิ สห ติรตฺติยํ สยิตฺวา จตุตฺถทิวเส อตฺถงฺคเต สูริเย ปุน สหเสยฺยาย ปาจิตฺติ สิยาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ สหเสยฺยายาติ สพฺพจฺฉนฺนปริจฺฉินฺเน, เยภุยฺเยนจฺฉนฺนปริจฺฉินฺเน วา เสนาสเน ปุพฺพาปริเยน วา เอกกฺขเณ วา เอกโต นิสชฺชนายฯ ตตฺถ ฉทนํ อนาหจฺจ ทิยฑฺฒหตฺถุพฺเพเธน ปาการาทินา ปริจฺฉินฺนมฺปิ สพฺพปริจฺฉินฺนมิจฺเจว เวทิตพฺพํฯ

[33] เอกรตฺตมฺปิ อิตฺถิยา สทฺธิํ เสยฺยํ กปฺปยโต ตสฺส ภิกฺขุโนปิ ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ ตตฺถ อิตฺถิยาติ อนฺตมโส ตทหุชาตายปิ มนุสฺสิตฺถิยาฯ เทเสนฺตสฺส วินา วิญฺญุํ, ธมฺมญฺจ ฉปฺปทุตฺตรินฺติ วิญฺญุํ ปุริสํ วินา อิตฺถิยา ฉปฺปทโต อุตฺตริํ ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ ตตฺถ ‘‘ฉปฺปทุตฺตริ’’นฺติ เอตฺถ เอโก คาถาปาโท เอกํ ปทนฺติ เอวํ สพฺพตฺถ ปทปฺปมาณํ เวทิตพฺพํฯ ฉ ปทานิ ฉปฺปทํ, ฉปฺปทโต อุตฺตริํ ฉปฺปทุตฺตริํฯ

[34] ภิกฺขุสมฺมุติํ ฐเปตฺวา ภิกฺขุโน ทุฏฺฐุลฺลํ วชฺชํ อภิกฺขุโน วทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ อุทีริตนฺติ อตฺโถฯ ตตฺถ ทุฏฺฐุลฺลนฺติ อิธ สงฺฆาทิเสสํ อธิปฺเปตํฯ ภิกฺขุสมฺมุติยาติ ยํ สงฺโฆ อภิณฺหาปตฺติกสฺส ภิกฺขุโน อายติํ สํวรตฺถาย อาปตฺตีนญฺจ กุลานญฺจ ปริยนฺตํ กตฺวา วา อกตฺวา วา ติกฺขตฺตุํ อปโลเกตฺวา กติกํ กโรติ, ตํ ฐเปตฺวาฯ อภิกฺขุโนติ อนุปสมฺปนฺนสฺสฯ วทนฺตสฺสาติ อาโรเจนฺตสฺสฯ

[35] โย อกปฺปิยํ ปถวิํ ขเณยฺย วา ขณาเปยฺย วา, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาฯ ตตฺถ อกปฺปิยนฺติ อุทฺธนปจนาทิวเสน วา ตถา ตถา อทฑฺฒา วา ชาตปถวี วุจฺจติฯ สา ติวิธา สุทฺธมิสฺสปุญฺชวเสนฯ ตตฺถ สุทฺธปถวี นาม ปกติยา สุทฺธปํสุ วา สุทฺธมตฺติกา วาฯ มิสฺสปถวี นาม ยตฺถ ปํสุโต วา มตฺติกโต วา ปาสาณสกฺขรกถลมรุมฺพวาลุกาสุ อญฺญตรสฺส ตติยภาโค โหติฯ

ปุญฺชปถวี นาม อติเรกจาตุมาสํ โอวฏฺโฐ ปํสุปุญฺโช วา มตฺติกาปุญฺโช วา โหติฯ วุตฺตลกฺขเณน ปน มิสฺสกปุญฺโชปิ ปิฏฺฐิปาสาเณ ฐิตสุขุมรชมฺปิ จ เทเว ผุสยนฺเต สกิํ เจ ตินฺตํ, จาตุมาสจฺจเยน ตินฺโตกาโส ปุญฺชปถวีสงฺขเมว คจฺฉติฯ โย ภิกฺขุ ภูตคามํ วิโกเปยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ ภูตคามนฺติ ภวนฺติ, อภวุํ จาติ ภูตา, ชายนฺติ วฑฺฒนฺติ ชาตา วฑฺฒิตา จาติ อตฺโถ, คาโมติ ราสิ, ภูตานํ คาโม, ภูตา เอว วา คาโมติ ภูตคาโม, ปติฏฺฐิตหริตติณรุกฺขาทีนเมตํ อธิวจนํฯ ตํ ภูตคามํฯ วิโกเปยฺยาติ เฉทนเภทนาทีนิ กเรยฺยฯ

[36] โย ภิกฺขุ สงฺฆิกํ มญฺจาทิํ อชฺโฌกาเส สนฺถรณาทิกํ กตฺวา อาปุจฺฉนาทิกํ อกตฺวา ยาติ, ตสฺส ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ ตตฺถ สงฺฆิกนฺติ สงฺฆสฺส สนฺตกํฯ มญฺจาทินฺติ เอตฺถ อาทิ-สทฺเทน ปีฐภิสิโกจฺฉาทิํ สงฺคณฺหาติฯ สนฺถรณาทิกนฺติ สนฺถรณาทิํ กตฺวา วา การาเปตฺวา วาฯ อาปุจฺฉนาทิกนฺติ อาปุจฺฉนํ วา อุทฺธรณํ วา อุทฺธราปนํ วาติ อตฺโถฯ ยาตีติ คจฺฉติฯ

[37] โย ภิกฺขุ สงฺฆิกาวสเถ เสยฺยํ สนฺถรณาทิกํ กตฺวา อาปุจฺฉนาทิกํ อกตฺวา ยาติ, ตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ ตตฺถ สงฺฆิกาวสเถติ สงฺฆสฺส สนฺตเก อาวสเถ วิหาเร คพฺเภ วา อญฺญสฺมิํ วา สพฺพปริจฺฉินฺเน คุตฺตเสนาสเนฯ เสยฺยนฺติ ภิสิ จิมิลิกา ปาวุรณํ อุตฺตรตฺถรณํ ภูมตฺถรณํ ตฏฺฏิกา จมฺมกฺขณฺฑํ นิสีทนํ ปจฺจตฺถรณํ ติณสนฺถาโร ปณฺณสนฺถาโรติ เอวมาทิกํฯ สนฺถรณาทิกนฺติ เตสุ เยน เกนจิ อตฺถรณาทิกํ กตฺวา วา การาเปตฺวา วาฯ

[38-9] โย ปน ภิกฺขุ ชานํ สปฺปาณกํ โตยํ ปริภุญฺชเย, ตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติ สิยาติ โยชนาฯ

ตตฺถ ชานํ สปฺปาณกนฺติ ‘‘สปฺปาณกมิท’’นฺติ ทิสฺวา วา สุตฺวา วา เยน เกนจิ อากาเรน ชานนฺโตฯ โตยนฺติ อุทกํฯ ปริภุญฺชเยติ ปริภุญฺเชยฺยฯ โย ภิกฺขุ ปาริวตฺตกํ ฐเปตฺวา อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ เทติ, ตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติ สิยาฯ จีวรปฺปฏิคฺคหณสิกฺขาปเท ภิกฺขุ ปฏิคฺคาหโก อิธ ภิกฺขุนี, อยํ วิเสโสฯ อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ สิพฺพโตปิ ตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ จีวรนฺติ นิวาสนปารุปนูปคํฯ สิพฺพโตติ สยํ สิพฺพนฺตสฺส สูจิํ ปเวเสตฺวา นีหรเณ ปโยคคณนาย ปาจิตฺติฯ สิพฺพาเปนฺตสฺส ปน ‘‘สิพฺพา’’ติ วุตฺโต สเจปิ สพฺพํ สูจิกมฺมํ นิฏฺฐาเปสิ, เอกเมว ปาจิตฺติ, อาณตฺตสฺส ปโยคคณนาย ปาจิตฺติ โหติฯ ปวาเรตฺวาน อติริตฺตํ อกาเรตฺวา ภุญฺชโต ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ ตตฺรายํ วินิจฺฉโย – โอทโน สตฺตุ กุมฺมาโส มจฺโฉ มํสนฺติ ปญฺจนฺนํ โภชนานํ อญฺญตรํ สาสปมตฺตมฺปิ อชฺโฌหริตฺวา โภชนํ ปฏิกฺเขปํ กตฺวา อญฺเญน อิริยาปเถน ‘‘อลเมตํ สพฺพ’’นฺติ อติริตฺตํ อกาเรตฺวา ปริภุญฺชโต ปาจิตฺติ โหตีติฯ

[40] โย ภิกฺขุ อาสาทนาเปกฺโข ภุตฺตาวิํ ปวาริตํ ภิกฺขุํ ‘‘หนฺท, ภิกฺขุ, ขาท วา ภุญฺช วา’’ติ อนติริตฺเตน ปวาเรติ, โภชเน ภุตฺเต ตสฺส ปาจิตฺติยํ อุทีริตนฺติ อตฺโถฯ ตตฺถ อาสาทนาเปกฺโขติ อาสาทนํ โจทนํ มงฺกุกรณภาวํ อเปกฺขมาโนฯ

[41-2] โย ภิกฺขุ สนฺนิธิโภชนํ ภุญฺเชยฺย, ตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ ตตฺถ สนฺนิธิโภชนนฺติ ปฏิคฺคเหตฺวา เอกรตฺตํ วีตินามิตโภชนํฯ วิกาเล ยาวกาลิกํ ภุญฺชโต วาปิ ปาจิตฺติ สิยาติ โยชนาฯ

ตตฺถ วิกาเลติ วิคตกาเล, มชฺฌนฺหิกาติกฺกมโต ปฏฺฐาย ยาว อรุณุคฺคมนาติ อตฺโถฯ ยาวกาลิกนฺติ วนมูลผลาทิกํ อามิสโภชนํฯ อคิลาโน ภิกฺขุ ปณีตกํ สปฺปิภตฺตาทิกมฺปิ วิญฺญาเปตฺวาน ภุญฺเชยฺย, ตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติ สิยาติ โยชนาฯ ตตฺถ อคิลาโนติ กลฺลโกฯ ปณีตกนฺติ สปฺปิเตลมธุผาณิตมจฺฉมํสขีรทธิสงฺขาเตหิ สํสฏฺฐํ สตฺตธญฺญนิพฺพตฺตํ ปณีตโภชนํ ฯ โย ภิกฺขุ ทนฺตกฏฺโฐทกํ วชฺเชตฺวา อปฺปฏิคฺคหิตกํ ภุญฺเชยฺย, ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ ตตฺถ อปฺปฏิคฺคหิตนฺติ กาเยน วา กายปฺปฏิพทฺเธน วา คณฺหนฺตสฺส หตฺถปาเส ฐตฺวา กายกายปฺปฏิพทฺธนิสฺสคฺคิยานํ อญฺญตเรน น ทินฺนํ อปฺปฏิคฺคหิตํ นามฯ

[43] โย ภิกฺขุ ติตฺถิยสฺส สหตฺถโต กิญฺจิ ภุญฺชิตพฺพํ ทเทยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติ สิยาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ ติตฺถิยสฺสาติ อญฺญติตฺถิยสฺสฯ กิญฺจิ ภุญฺชิตพฺพนฺติ ยํ กิญฺจิ โภชนียํฯ สหตฺถโตติ สหตฺถาฯ โย ภิกฺขุ มาตุคาเมน เอกโต รโห นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติ สิยาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ รโหติ ปฏิจฺฉนฺเนฯ กปฺเปติ กปฺเปยฺยฯ เอกโตติ สทฺธิํฯ

[44] สุราเมรยปาเนปีติ เอตฺถ ปิฏฺฐาทีหิ กตํ มชฺชํ สุราฯ ปุปฺผาทีหิ กโต อาสโว เมรยํฯ โย ภิกฺขุ ตทุภยมฺปิ พีชโต ปฏฺฐาย กุสคฺเคนาปิ ปิวติ, ตสฺส ตปฺปานปจฺจยา ปาจิตฺติยํ อุทีริตนฺติ อตฺโถฯ องฺคุลิปโตทเก จาปีติ องฺคุลีหิ อุปกจฺฉกาทีนํ ฆฏฺฏนปจฺจยา ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ หสธมฺเมปิ โจทเกติ อุปริโคปฺผเก อุทเก หสธมฺเม กีฬานิมิตฺตํ ตสฺส ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ

[45] อนาทเรปิ ปาจิตฺตีติ ปุคฺคลสฺส วา ธมฺมสฺส วา อนาทรกรเณปิ ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ

โย ภิกฺขุ อุปสมฺปนฺเนน ปญฺญตฺเตน วุจฺจมาโน ตสฺส วา วจนํ อกตฺตุกามตาย, ตํ วา ธมฺมํ อสิกฺขิตุกามตาย อนาทริยํ กโรติ, ตสฺส ตสฺมิํ อนาทริเย ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ ภยานกํ กถํ กตฺวา วา ภยานกํ รูปํ ทสฺเสตฺวา วา ภิกฺขุํ ภีสยโตปิ ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ

[46] โย ภิกฺขุ อคิลาโน กิญฺจิ ปจฺจยํ ฐเปตฺวา โชติํ ชเลยฺย วา ชลาเปยฺย วา, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ กิญฺจิ ปจฺจยนฺติ ปทีปุชฺชลนํ วา ปตฺตปจนาทีสุ โชติกรณํ วาติ เอวรูปํ ปจฺจยํ ฐเปตฺวาฯ โชตินฺติ อคฺคิํฯ

[47-8] กปฺปพินฺทุํ อนาทาย นวจีวรโภคิโน นวํ จีวรํ ภุญฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ กปฺปพินฺทุนฺติ โมรกฺขิมณฺฑลมงฺคุลปิฏฺฐีนํ อญฺญตรปฺปมาณํ กปฺปพินฺทุํฯ อนาทายาติ อนาทิยิตฺวาฯ ภิกฺขุโน จีวราทิกํ ปริกฺขารํ อปเนตฺวา นิเธนฺตสฺส วา นิธาเปนฺตสฺส วา หสาเปกฺขสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติ สิยาติ อตฺโถฯ จีวราทิกนฺติ อาทิ-สทฺเทน ปตฺตนิสีทนสูจิฆรกายพนฺธนาทิํ สงฺคณฺหาติฯ นิเธนฺตสฺสาติ นิทหนฺตสฺสฯ หสาเปกฺขสฺสาติ หสาธิปฺปายสฺสฯ ชานํ ปาณํ หเน ภิกฺขุ, ติรจฺฉานคตมฺปิ จาติ โย ภิกฺขุ ‘‘ปาโณ’’ติ ชานนฺโต ติรจฺฉานคตํ ปาณํ ขุทฺทกมฺปิ มหนฺตมฺปิ หเนยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ อตฺโถฯ

[49] ฉาเทตุกาโม ฉาเทติ, ทุฏฺฐุลฺลํ ภิกฺขุโนปิ จาติ โย ภิกฺขุ ภิกฺขุโน ทุฏฺฐุลฺลสงฺขาตํ สงฺฆาทิเสสํ ฉาเทตุกาโม หุตฺวา ฉาเทติ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ อตฺโถฯ อิตฺถิยา สห สํวิธาย คามนฺตรคตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติยํ สิยาติ โยชนาฯ

[50] ภิกฺขุํ วา ปหเรยฺยาถาติ โย ภิกฺขุ ภิกฺขุํ ปหเรยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ โยชนาฯ ตลสตฺติกมุคฺคิเรติ โย ภิกฺขุ ปหรณาการํ ทสฺเสนฺโต กายํ วา กายปฺปฏิพทฺธํ วา อุคฺคิเรยฺย, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ อตฺโถฯ โจเทยฺย วา โจทาเปยฺย, ภิกฺขุํ อมูลเกน จาติ โย ภิกฺขุ ภิกฺขุํ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน โจเทยฺย วา โจทาเปยฺย วา, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ อตฺโถฯ ตตฺถ อมูลเกนาติ ทิฏฺฐาทิมูลวิรหิเตนฯ

[51] กุกฺกุจฺจุปฺปาทเน จาปีติ ‘‘อูนวีสติวสฺโส ตฺวํ มญฺเญ’’ติอาทีนิ ภณนฺโต กุกฺกุจฺจํ อุปฺปาเทยฺย, ตสฺส กุกฺกุจฺจุปฺปาทนปจฺจยา ปาจิตฺติยํ โหติฯ โย ภิกฺขุ ภณฺฑนตฺถาย ภณฺฑนชาตานํ วจนํ โสตุํ อุปสฺสุติํ ยาติ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ ภณฺฑนตฺถายาติ กลหตฺถายฯ ภณฺฑนชาตานนฺติ กลหชาตานํฯ อุปสฺสุตินฺติ สุติสมีปํฯ

[52] โย ภิกฺขุ สงฺฆสฺส ปริณามิตํ ยํ ลาภํ, ตํ ปรปุคฺคลสฺส นาเมติ, ตสฺส ปาจิตฺติยํ สิยาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ นาเมตีติ ปริณาเมติฯ ปุจฺฉํ อกตฺวาติ ‘‘วิกาเล คามปฺปเวสนํ อาปุจฺฉามี’’ติ วา ‘‘คามํ ปวิสิสฺสามี’’ติ วา อนาปุจฺฉิตฺวาฯ สนฺตภิกฺขุนฺติ อนฺโตอุปจารสีมาย ทสฺสนูปจาเร ภิกฺขุํ ทิสฺวา ยํ สกฺกา โหติ ปกติวจเนน อาปุจฺฉิตุํ, ตาทิสํ วิชฺชมานํ ภิกฺขุํฯ คามสฺสาติ คามํ, กมฺมตฺเถ สามิวจนํฯ คเตติ สมฺปทานตฺเถ ภุมฺมวจนํ, คตสฺสาติ อตฺโถฯ สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉิตฺวา วิกาเล คามํ คตสฺส ภิกฺขุโน ปาจิตฺติยํ สิยาติ อตฺโถฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ

ปาจิตฺติยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปกิณฺณกนิทฺเทสวณฺณนา

[53] อิทานิ ปกิณฺณกํ ทสฺเสตุํ ‘‘สงฺฆิก’’นฺตฺยาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ โย ภิกฺขุ อิสฺสโร หุตฺวา สงฺฆิกํ ครุภณฺฑํ อญฺญสฺส เทติ, ตสฺส ถุลฺลจฺจยํ สิยาฯ เถยฺยาย อญฺญสฺส เทติ, ยถาวตฺถุ ปาราชิกาทิ สิยา, ทุกฺกฏวตฺถุ ทุกฺกฏํ, ถุลฺลจฺจยวตฺถุ ถุลฺลจฺจยํ, ปาราชิกวตฺถุ ปาราชิกํ สิยาติ วุตฺตํ โหติฯ

[54] กุสาทิมยจีรานีติ เอตฺถ อาทิ-สทฺโท วากผลกํ สงฺคณฺหาติ, กุสมยจีรํ วากมยจีรํ ผลกมยจีรนฺติฯ ตตฺถ กุเส คนฺเถตฺวา กตจีรํ กุสมยจีรํฯ วากมยจีรํ นาม ตาปสานํ วกฺกลํฯ ผลกมยจีรํ นาม ผลกสณฺฐานานิ ผลกานิ สิพฺเพตฺวา กตจีรํฯ กมฺพลํ เกสวาลชนฺติ เกสชํ กมฺพลํ วาลชํ กมฺพลํ, เกสกมฺพลํ วาลกมฺพลนฺติ อตฺโถฯ เกเสหิ ตนฺเต วายิตฺวา กตกมฺพลํ เกสกมฺพลํฯ จมริวาเลหิ วายิตฺวา กตกมฺพลํ วาลกมฺพลํฯ สมยํ วินาติ นฏฺฐจีวรกาลํ ฐเปตฺวาฯ ธารยโต ธารยนฺตสฺสฯ ลูกปกฺขาชินกฺขิปนฺติ อุลูกปกฺขิอชินกฺขิปํฯ ตตฺถ อุลูกปกฺขีติ อุลูกสกุณปกฺเขหิ กตนิวาสนํฯ อชินกฺขิปนฺติ สโลมํ สขุรํ อชินมิคจมฺมํฯ นฏฺฐจีวรกาลํ ฐเปตฺวา อิเมสุ สตฺตสุ วตฺถูสุ ยํ กิญฺจิ ธารยโต ถุลฺลจฺจยํ สิยาติ อตฺโถฯ

[55] สตฺถเกน กตฺตพฺพํ กมฺมํ สตฺถกมฺมํ, ตสฺมิํ สตฺถกมฺเมฯ วตฺถิมฺหิ กตฺตพฺพํ กมฺมํ วตฺถิกมฺมํ, ตสฺมิํ วตฺถิกมฺเมฯ สํ นิมิตฺตนฺติ อตฺตโน องฺคชาตํฯ ตํ ฉินฺทโต ถุลฺลจฺจยํ สิยาติ สมฺพนฺโธฯ มํสาทิโภชเนติ เอตฺถ อาทิ-สทฺโท อฏฺฐิโลหิตจมฺมโลมานิ สงฺคณฺหาติฯ ตสฺมา มนุสฺสานํ มํสอฏฺฐิโลหิตจมฺมโลมโภชนปจฺจยา ถุลฺลจฺจยํ สิยาติ อตฺโถฯ